Ciąża z innym mężczyzną w trakcie trwania małżeństwa

Domniemanie ojcostwa w trakcie trwania małżeństwa

Zgodnie z treścią art. 62 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji”.

Zobacz również: Dziecko urodzone w małżeństwie z innym mężczyzną

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa

Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Zgodnie z treścią art. 69 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„§ 1. Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka.

§ 2. Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż nie żyje – przeciwko dziecku”.

Ustalenie ojcostwa na mocy działania domniemania następuje przez sam fakt urodzenia dziecka w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia (orzeczenie unieważniające małżeństwo w zakresie stosunku małżonków do wspólnych dzieci ma skutki analogiczne jak rozwód – art. 21).

Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki (zarówno w przypadku ustalenia ojcostwa pierwszego, jak i drugiego męża) może zostać unicestwione wyłącznie na skutek przeprowadzenia procesu o zaprzeczenie ojcostwa (art. 62 § 3).

Ustalenie ojcostwa na podstawie art. 62 oparte zostało na urodzeniu dziecka przez kobietę, która w chwili narodzin pozostawała w związku małżeńskim lub też narodziny nastąpiły w ciągu 300 dni od ustania, unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji. Ustalenie to wynika z samego faktu istnienia małżeństwa i urodzenia dziecka w tym związku, a nie daty poczęcia dziecka (orz. SN z 23.2.1973 r., sygn. akt III CRN 401/72).

Z uwagi na to, jeżeli rozwód nie nastąpi przed rozwiązaniem ciąży, a także nie minęło ustawowych 300 dni od dnia ustania małżeństwa – rozwodu, to niestety istnieje domniemanie o ojcostwie Pani byłego męża.

Zobacz również: Zaprzeczenie ojcostwa w trakcie rozwodu

Skutki ustalenia ojcostwa

Ustalenie to następuje ex lege, z chwilą urodzenia się dziecka. Konsekwencją zastosowania domniemania z art. 62 jest ustalenie stanu cywilnego i powstanie praw stanu cywilnego po stronie ojca i odpowiadającego mu prawa po stronie dziecka (wzajemność praw stanu cywilnego). Treścią praw stanu cywilnego jest uprawnienie do uznania przez system prawny, że dana osoba pochodzi od określonej osoby [zob. M. Domański, Ustalanie stanu cywilnego dziecka po jego śmierci (na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2013 r., sygn. akt P 33/12).

Potwierdzeniem wskazanego skutku będzie sporządzenie aktu urodzenia dziecka, w którym były mąż matki został wpisany jako ojciec dziecka (art. 60 Prawa o aktach stanu cywilnego). Ustalenie ojcostwa męża matki powoduje, że nie będzie możliwe ustalenie ojcostwa poprzez uznanie czy ustalenie sądowe, gdyż niniejsze domniemanie następuje z mocy prawa.

Ponadto, ustalone pokrewieństwo prowadzi do powstania stosunków rodzinnoprawnych: władzy rodzicielskiej oraz obowiązku i prawa do kontaktów, poszerzenie obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Ojciec i dziecko stają się, ze skutkiem wstecznym od chwili poczęcia, uprawnieni do dziedziczenia ustawowego po sobie i swoich krewnych oraz ewentualnie powinowatych. Niniejsze obowiązuje do czasu obalenia domniemania na skutek zaprzeczenia ojcostwa.

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa

Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa przysługuje Pani, jak i byłemu mężowi. Jednak z uwagi na opisaną przez Panią sytuację zakładam, iż to Pani wytoczy powództwo.

Matka może wytoczyć powództwo w ciągu 6 miesięcy od urodzenia dziecka. Termin ten a tempore facti biegnie bez względu na stan świadomości matki co do braku ojcostwa biologicznego jej męża(tak SN w orz. z 16.11.1951 r., sygn. akt C 1214/51). Termin ten, podobnie jak inne terminy ograniczające czasowo możliwość wytaczania powództw zmierzających do ustalenia stanu cywilnego, ma charakter prekluzyjny. Upływ terminu powoduje wygaśnięcie uprawnienia do wytoczenia powództwa. Powództwo wniesione po upływie terminu podlega oddaleniu (zob. w tym zakresie uwagi do art. 63 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Zgodnie natomiast z § 2 komentowanego przepisu matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku.

Niestety, były mąż będzie musiał uczestniczyć w postępowaniu, gdyż jest stroną takiego postępowania. Unikanie stawiania się strony pozwanej w sądzie (męża) spowoduje przedłużenie postępowania, a więc najlepiej będzie jeżeli były mąż stawi się w sądzie na rozprawę, gdyż to znacznie przyspieszy postępowanie. Jeżeli są Państwo zgodni, to z uwagi na to postępowanie powinno nie być przedłużane, a sąd powinien odstąpić od badań DNA, gdyż oświadczenie stron jest dla sądu wiążące. Z uwagi na to, takie postępowanie powinno zakończyć się na pierwszym posiedzeniu.

Wyrok zaprzeczający ojcostwo unicestwia ustalenie stanu cywilnego ex tunc od chwili urodzenia się dziecka, a w zakresie możliwości jego dziedziczenia ustawowego po mężu matki, jego krewnych od chwili poczęcia (np. K. Pietrzykowski, w: Pietrzykowski, Komentarz KRO, 2015, s. 485).

Ważne dla Pani jest także, iż dopiero prawomocny wyrok zaprzeczający ojcostwo jest podstawą dokonania wpisu w akcie urodzenia dziecka w formie wzmianki dodatkowej (art. 24 ust. 2 i art. 67 ust. 3 Prawa o aktach stanu cywilnego) albo jeżeli sąd tak postanowi, sporządzenia nowego aktu urodzenia (art. 67 ust. 1 Prawa o aktach stanu cywilnego). Dopiero po niniejszym postępowaniu i dokonaniu zmian w akcie urodzenia, możliwe jest uznanie lub ustalenie ojcostwa biologicznego ojca dziecka.

Dlatego też, jeżeli zależy Pani na nowym akcie urodzenia, powinna Pani wskazać taki wniosek w pozwie o zaprzeczenie ojcostwa i powołać się np. na dobro dziecka.

Jeżeli wszyscy Państwo jesteście zgodni co do celu postępowania, to jak wskazałam przy stawiennictwie każdego z Państwa w sądzie, każde postępowanie powinno zakończyć się na pierwszym posiedzeniu.

Zobacz również: Uznanie ojcostwa po rozwodzie

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego - Dz.U. 2014 poz. 1741
3. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1973 r., sygn. akt III CRN 401/72
4. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2013 r., sygn. akt P 33/12