Psy w trakcie rozwodu, kto ma prawo do zwierząt przy wspólnym majątku?

Postępowanie rozwodowe, czy muszę oddać psa byłemu mężowi?

Nie ma Pani obowiązku wydawać mężowi psów. Mąż może oczywiście wnieść pozew do sądu, tak jak Pani pisze, i żądać orzeczenia w sprawie podziału majątku, w tym psów. Mąż może żądać podziału majątku już w postępowaniu o rozwód, o ile sąd uzna, że nie spowoduje to przewlekłości postępowania. W przeciwnym razie konieczne będzie przeprowadzenie kolejnego postępowania, tym razem o podział majątku.

Jak na razie brak jest w Polsce przepisów, które normują dokładnie kwestie przyznania własności zwierząt po rozstaniu właścicieli, ale co do zasady stosuje się w tym przypadku przepisy dotyczące rzeczy. Zgodnie z art. 1 ustawy o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r.:

§ 1. Zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

§ 2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. (…)

Zgodnie z pierwszym artykułem zwierzę jako istota żyjąca, mająca zdolność odczuwania cierpienia, nie może być traktowane wyłącznie jak rzecz, mimo że obecnie takie podejście jest normowane przez prawo. Kwestie dotyczące zwierząt domowych często stanowią temat sporów sądowych w przypadku rozwodów i spraw majątkowych, ponieważ w sytuacji rozstania małżonków wspólne zwierzę jest traktowane jako majątek podlegający podziałowi tak samo jak inne dobra, np. mieszkanie czy samochód.

Co sąd bierze pod uwagę, decydując o zwierzętach?

W opisanej sprawie sąd na pewno brałby pod uwagę aspekty mieszkaniowe, ale nie tylko. Pod uwagę brane są najczęściej okoliczności, które z małżonków ma lepsze warunki do utrzymania zwierząt, kto dysponuje czasem do sprawowania osobistej opieki i w istocie kto „bardziej” zajmował się zwierzęciem do czasu rozstania, kto jeździł do weterynarza czy chodził na spacery. Sąd może również wziąć po uwagę odczucia zwierzęcia, np. z kim jest bardziej związane, gdzie czuje się bezpieczniej. Wynika to z wyrażonej właśnie w ustawie o ochronie praw zwierząt zasady humanitarnego traktowania zwierząt, która zakłada uwzględnianie ich potrzeb, zapewnianie opieki i ochrony.

W tej sprawie wiele argumentów przemawia za tym, żeby psy zostały przy Pani. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga, II Wydział Cywilny w wyroku z dnia 28 marca 2019 r., sygn. akt II Co 19/19, stwierdził, że: (…) należy wskazać, że z uwagi na wiek psów, które mają 11 i 12 lat oraz fakt, że od ponad dwóch lat psy zamieszkują wyłącznie z pozwanym w mieszkaniu, w którym przebywają przez całe życie, zdaniem Sądu ich nagłe przekazywanie powódkom, zabranie z dotychczasowego środowiska i zmiana rutyny dziennej oraz zwyczajów mogłyby mieć negatywny wpływ na ich dobrostan, który jest niezwykle istotny, mając na względzie zaawansowany wiek zwierząt”.

Proszę oczywiście przed ewentualnym procesem przygotować się w zakresie zebrania dowodów. Dowodem może być wszystko:, zdjęcia, zeznania świadków, dokumenty od weterynarza, behawiorysty.

Dodam tylko jeszcze, że w polskim systemie prawnym w tej chwili nie ma podstaw w ustalaniu kontaktów ze zwierzętami po rozwodzie małżonków i po podziale ich majątku.

Źródła:

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, Dz.U. z 1997 r. Nr 111, poz. 724