• Autor: Małgorzata Rybarczyk
Mój partner chciałby adoptować mojego syna. Żyjemy w konkubinacie. W sądzie toczy się sprawa o odebranie władzy biologicznemu ojcu. Czy partner może przysposobić mojego syna, podczas kiedy żyjemy w konkubinacie? Jak wygląda taka procedura?
Kwestie dotyczące przysposobienia dziecka reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy dalej zwany K.r.o.
Ustawodawca jednoznacznie stwierdza, iż przysposobienie może nastąpić tylko i wyłącznie dla dobra małoletniego (art. 114 K.r.o.). Jak wskazuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 października 1983 r., sygn. akt III CRN 234/83 „Dobro dziecka ma być więc zasadniczym, a właściwie jedynym motywem, jakim powinien kierować się sąd przy orzekaniu o przysposobieniu. Celem przysposobienia ma być przyjęcie dziecka do rodziny i stworzenie mu warunków należytego rozwoju zarówno fizycznego, jak i duchowego (psychicznego), rozwoju lepszego, niż miało ono w dotychczasowym środowisku, czyli u rodziców naturalnych lub u opiekunów. (…)
Zobacz również: Przysposobienie dziecka a kontakty z biologicznym ojcem
Nawet przy przyjęciu, że materiał dowodowy zebrany w sprawie o przysposobienie wskazuje na trwałość konkubinatu jednego z rodziców dziecka z osobą, która chce je przysposobić, i na istnienie dużego prawdopodobieństwa, że osoby te zawrą ze sobą związek małżeński, sąd nie powinien orzekać o przysposobieniu dziecka przez konkubenta, lecz mając na uwadze dobro dziecka, odroczyć rozprawę lub zawiesić postępowanie (chociażby na zgodny wniosek uczestników postępowania) i orzeczenie merytoryczne wydać dopiero po zawarciu związku małżeńskiego. Orzeczenie przysposobienia po zawarciu małżeństwa będzie w takim wypadku zawsze zgodne z dobrem dziecka, gdyż doprowadzi do stworzenia mu normalnej rodziny. Zachowane bowiem zostaną prawa i obowiązki rodzica w stosunku do dziecka (art. 121 § 3 k.r.o.), jak również przysługiwać mu będzie władza rodzicielska (art. 123 § 2 k.r.o.), a z drugiej strony powstanie między dzieckiem a przysposabiającym je małżonkiem jednego z jego rodziców taki stosunek jak między ojcem czy matką a dzieckiem (art. 121 § 1 k.r.o). Zgoda matki na przysposobienie dziecka przez jej konkubenta wymaga z jej strony świadomości, że wskutek przysposobienia utraci ona władzę rodzicielską nad dzieckiem”.
Utrata władzy rodzicielskiej przez matkę nastąpi na skutek zapisu art. 121 § 3 K.r.o. stanowiącego, iż ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.
Zobacz również: Czy można przysposobić dziecko które ma ojca?
Tak więc, jeżeli dojdzie do pozbawienia władzy rodzicielskiej biologicznego ojca dziecka, Pani partner, chcąc przysposobić Pani dziecko, winien w pierwszej kolejności wstąpić w związek małżeński z Panią i dopiero w dalszym kroku złożyć wniosek o przysposobienie.
Proszę pamiętać, iż zgodnie z art. 1211 § 1 K.r.o. przepisu art. 121 § 3 K.r.o. nie stosuje się względem małżonka, którego dziecko zostało przysposobione przez drugiego małżonka, ani względem krewnych tego małżonka, także w razie przysposobienia po ustaniu małżeństwa przez śmierć tego małżonka.
Co do samej procedury – wszczęcie następuje na skutek wniosku osoby, która chce przysposobić dziecko. Sąd w dalszej kolejności bada, czy zachodzi właściwa różnica wieku pomiędzy dzieckiem i przyszłym rodzicem, tj. około 18 lat. I następnie bada sytuację finansową rodzica, stan zdrowia, zdolność psychiczną do wychowywania dziecka, warunki mieszkaniowe, posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Jeżeli zaś dziecko ma ukończone 13 lat to także sąd musi zapytać dziecka, czy wraża ono zgodę na przysposobienie. Po tej procedurze sąd wydaje orzeczenie.
Zobacz również: Matka z dzieckiem i nowy partner
Karolina i Michał – długi związek, ale bez ślubu
Karolina od siedmiu lat wychowuje syna z poprzedniego związku. Od pięciu lat żyje w stabilnym związku z Michałem. Chłopiec mówi do niego „tato”, a Michał od początku angażuje się we wszystkie aspekty jego życia – szkołę, leczenie, wyjazdy wakacyjne. Biologiczny ojciec dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej z uwagi na przemoc domową. Karolina i Michał postanowili, że Michał przysposobi chłopca. Sąd jednak odmówił rozpoznania wniosku, wskazując, że partner nie może adoptować dziecka konkubiny. Sędzia zaproponował zawieszenie postępowania do czasu zawarcia małżeństwa.
Agnieszka i Tomasz – świadoma decyzja o ślubie dla dobra dziecka
Agnieszka samotnie wychowywała córkę przez pierwsze lata życia dziecka. Tomasz, z którym była związana od niedawna, zyskał zaufanie dziewczynki i stał się dla niej prawdziwym ojcem. Biologiczny ojciec dziecka był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a kontaktu z córką nie utrzymywał od lat. Kiedy Tomasz chciał przysposobić dziecko, sąd poinformował, że jako konkubent nie może tego zrobić. Para zdecydowała się na szybki ślub cywilny, po którym Tomasz ponowił wniosek. Po zbadaniu sytuacji rodziny i rozmowie z dziesięcioletnią córką Agnieszki, sąd wydał pozytywne orzeczenie o przysposobieniu.
Edyta i Paweł – odmowa mimo emocjonalnej więzi
Edyta i Paweł byli razem od trzech lat, wspólnie mieszkali i prowadzili gospodarstwo domowe. Paweł bardzo chciał przysposobić syna Edyty, który miał siedem lat. Dziecko miało ograniczony kontakt z biologicznym ojcem, ale nie został on formalnie pozbawiony władzy rodzicielskiej. Paweł złożył wniosek do sądu, licząc, że jego rola w życiu chłopca i silna więź między nimi wystarczą. Sąd jednak odrzucił wniosek z dwóch powodów: żyli w konkubinacie oraz biologiczny ojciec nadal posiadał prawa rodzicielskie. Para dowiedziała się, że aby w ogóle rozważać adopcję, muszą najpierw uregulować kwestię prawną z ojcem oraz zalegalizować swój związek.
Przysposobienie dziecka przez partnera matki żyjącej z nim w konkubinacie jest co do zasady niemożliwe. Sąd, kierując się wyłącznie dobrem dziecka, może orzec o przysposobieniu dopiero po zawarciu przez partnerów związku małżeńskiego. Taka forma daje dziecku stabilne i pełne środowisko rodzinne, a przysposabiającemu – pełnię praw rodzicielskich. Nawet jeśli partner uczestniczy w wychowaniu dziecka od lat, sama więź emocjonalna nie wystarczy – konieczne jest spełnienie wymogów formalnych i prawnych, w tym często także pozbawienie władzy biologicznego rodzica.
Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji i potrzebujesz indywidualnej porady prawnej dotyczącej przysposobienia dziecka, skontaktuj się z nami. Oferujemy szybkie i profesjonalne porady prawne online – bez wychodzenia z domu, w dogodnym dla Ciebie czasie. Nasi prawnicy pomogą Ci zrozumieć Twoje prawa, przygotować niezbędne dokumenty i bezpiecznie przejść przez całą procedurę.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1983 r., sygn. akt III CRN 234/83
Czym się różni adopcja od przysposobienia dziecka i co należy zrobić aby przysposobić dziecko partnera bądź partnerki? Masz więcej pytań, zadaj je prawnikowi wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Rybarczyk
Radca prawny.
Zapytaj prawnika