• Zaktualizowano: 2025-05-01 • Autor: Wioletta Dyl
Wraz z żoną posiadamy wspólna działkę budowlaną, działka zapisana jest na mnie i na żonę. Rok temu dostaliśmy pozwolenie na budowę na tej działce, w pozwoleniu we dwoje widniejemy jako inwestorzy. Obecnie jesteśmy w trakcie budowy. Do tej pory budowaliśmy z zaoszczędzonych pieniędzy. Chcieliśmy wziąć kredyt hipoteczny na budowę, ale żona nie pracuje i mam przez to małą zdolność kredytową (rodzina 2+2). Wydaje nam się, że rozwiązaniem jest zmiana ustroju majątkowego – wykonanie rozdzielności majątkowej. Jak w takiej sytuacji będzie z tym pozwoleniem na budowę i działką, jak jedno i drugie jest na nas oboje? Czy można zrobić rozdzielność i kontynuować budowę na tym samym pozwoleniu, czy trzeba nowe? Jak to prawnie wygląda?
Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez małżonków nie ma wpływu na ich zobowiązania powstałe przed ustanowieniem tej rozdzielności. Zgodnie z treścią art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zasadą jest, iż, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Oczywiście Kodeks dopuszcza możliwość zmiany przez małżonków tak ustalonej zasady, którzy mają możliwość zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej także w trakcie trwania wspólności ustawowej (art. 47 § 1). Wprowadzenie umownej rozdzielności majątkowej wywołuje ten skutek, że zgodnie z treścią art. 51 każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później i sam zarządza swoim majątkiem. Sam również odpowiada względem wierzycieli za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
W przypadku więc, gdy między małżonkami istnieje ustrój rozdzielności majątkowej, małżonkowie nie mają majątku wspólnego, lecz majątki osobiste, do których zalicza się przedmioty majątkowe nabyte przez małżonka przed powstaniem wspólności majątkowej oraz wszystkie przedmioty majątkowe nabyte przez tego małżonka od daty istnienia rozdzielności majątkowej.
Zatem zarówno działka, jak i pozwolenie na budowę pozostaje nadal jako współwłasność, bo uzyskane jeszcze przed ustanowieniem rozdzielności. Natomiast sam dom będzie również stanowić moim zdaniem Państwa współwłasność w częściach ułamkowych, gdyż stanowi część składową tej nieruchomości.
Zgodnie bowiem z art. 47 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.
Dom jest częścią składową gruntu, a zatem dzieli stan prawny gruntu, który jest Państwa współwłasnością. Pan jednak będzie mógł żądać zwrotu od żony nakładów na rzecz wspólną (z uzyskanego ewentualnie kredytu)– w postępowaniu o podział majątku wspólnego.
Zmiana ustroju na rozdzielność majątkową po zawarciu małżeństwa
Pan Michał i pani Anna po kilku latach małżeństwa zdecydowali się na ustanowienie rozdzielności majątkowej. W wyniku tej zmiany każdy z małżonków stał się właścicielem swojego majątku osobistego, w tym nieruchomości zakupionych przed ślubem, oraz odpowiedzialnym za własne zobowiązania, natomiast majątek wspólny, w tym działka nabyta przed rozdzielnością, pozostał wspólny.
Zobowiązania zaciągnięte przed rozdzielnością majątkową
Małżonkowie Kasia i Wojtek, którzy wcześniej prowadzili wspólność majątkową, po ustanowieniu rozdzielności zaczęli prowadzić oddzielne gospodarstwa finansowe. Jednak zobowiązania zaciągnięte przez Wojtka przed ustanowieniem rozdzielności (np. kredyt hipoteczny) nadal pozostają jego osobistą odpowiedzialnością, mimo że po zmianie ustroju majątkowego małżonkowie zarządzają osobnymi majątkami.
Wspólna nieruchomość po ustanowieniu rozdzielności
Państwo Nowakowie po ustanowieniu rozdzielności majątkowej zbudowali dom na działce, którą posiadali przed zmianą ustroju. Zgodnie z przepisami, działka pozostaje ich współwłasnością, natomiast nowo wybudowany dom jest częścią składową nieruchomości, więc również pozostaje ich współwłasnością. W przypadku rozstania, podczas podziału majątku, małżonek, który dokonywał nakładów na nieruchomość, może ubiegać się o zwrot tych nakładów.
Zmiana ustroju majątkowego małżonków na rozdzielność majątkową powoduje, że każdy z małżonków staje się właścicielem swojego majątku osobistego i odpowiada za własne zobowiązania. Jednakże majątek nabyty przed ustanowieniem rozdzielności oraz część składowa nieruchomości, jak np. dom zbudowany na działce nabytej przed rozdzielnością, pozostaje współwłasnością. W przypadku podziału majątku wspólnego, małżonkowie mogą ubiegać się o zwrot nakładów poniesionych na wspólną nieruchomość.
Oferujemy kompleksową pomoc prawną w zakresie zmiany ustroju majątkowego małżonków, w tym ustanawiania rozdzielności majątkowej oraz analizy jej skutków. Doradzamy przy podziale majątku wspólnego, zwrotach nakładów oraz ochronie interesów małżonków po zmianie ustroju.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Wioletta Dyl
Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. Udziela porad prawnych z zakresu prawa autorskiego, nowych technologii, ochrony danych osobowych, a także prawa konkurencji, podatkowego i pracy. Zajmuje się również sporządzaniem regulaminów oraz umów, szczególnie z zakresu e-biznesu i prawa informatycznego, które jest jej pasją. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie prawne, obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika