Czy matka może wyjechać z dzieckiem bez zgody ojca?

Pani Alina nie mieszka z mężem, ale jeszcze nie mają rozwodu. Małżeństwo ma małoletnie dzieci – pytanie ich właśnie dotyczy. Chodzi o to, że pani Alina chciałaby przeprowadzić się wraz z dziećmi do innego miasta oddalonego o kilkaset kilometrów od obecnego miejsca zamieszkania. Pyta, czy może to zrobić bez zgody ich ojca. On najprawdopodobniej na wyjazd dzieci nie wyrazi zgody. Pani Alina pyta, jak w takiej sytuacji postąpić.

Czy jest potrzebna zgoda ojca na wyprowadzkę dzieci do innego miasta?

Przystępując do odpowiedzi na pytanie pani Aliny, w pierwszej kolejności pragnę wskazać, iż kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 788 – dalej „K.r.o.”).

Niewątpliwie w przedstawionej sprawie zastosowanie znajdzie art. 97 K.r.o., zgodnie z którym: „Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania” (art. 97 § 1). „Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy” (art. 97 § 2).

Pojęcie „istotnych spraw dziecka” nie zostało w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym zdefiniowane, niemniej jednak, mając na uwadze dotychczasowe orzecznictwo, należy zauważyć, iż istotnymi sprawami dziecka są m.in. sprawy dotyczące obywatelstwa dziecka, zmiany jego imienia i nazwiska, wyboru szkoły, sposobu ewentualnego leczenia, a także wyjazdu za granicę co zostało potwierdzone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11.10.1963 r., (sygn. akt III CO 23/63), zgodnie z którą „na wyjazd za granicę małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku orzekającym rozwód powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej potrzebne jest oświadczenie o zgodzie drugiego z rodziców, który nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, a w razie niemożności uzyskania takiego oświadczenia – zezwolenie władzy opiekuńczej”.

Zobacz również: Czy matka może wyprowadzić się z dzieckiem bez zgody

Pozew o rozwód i ustalenie władzy rodzicielskiej

Jeżeli pani Alina wystąpiła z pozwem o rozwód, to należy zwrócić uwagę, iż stosownie do art. 58 § 1 K.r.o. „W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia”.

Z powyższego przepisu wynika, iż obligatoryjnie sąd rozstrzygnie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej przez strony postępowania. Być może sąd ustali, iż każdorazowym miejscem zamieszkania dzieci będzie miejsce zamieszkania ich mamy – pani Aliny. Niemniej jednak na chwilę obecną ojciec dzieci ma pełną władzę rodzicielską i może się sprzeciwić ich wyjazdowi z matką.

Chciałbym podkreślić, iż Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie rozstrzyga, czy pani Alina powinna uzyskać zgodę na wyjazd dzieci do miejscowości oddalonej o kilkaset kilometrów. Z pewnością jednak taki wyjazd utrudni kontakt ojca z dziećmi, a trzeba mieć na uwadze, iż stosownie do art. 113 § 1 K.r.o. „Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów”.

Uregulowanie kontaktów ojca z dziećmi

Według art. 113 § 2 K.r.o. „Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej”.

Stosownie zaś do art. 113¹ § 1 K.r.o. „Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy”.

Mając powyższe na uwadze, w mojej opinii pani Alina powinna poinformować ojca dzieci o swoich planach i zobaczyć, jaka będzie jego reakcja. Jeżeli sprzeciwi się wyjazdowi dzieci, pani Alinie przysługiwać będzie prawo do wystąpienia na podstawie art. 97 § 2 K.r.o. z wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka, wydział rodzinny i nieletnich.

Zobacz również: Przeprowadzka matki z dzieckiem do innego miasta

Zgoda ojca na wyjazd i zmiana miejsca zamieszkania dzieci

W przypadku uwzględnienia wniosku, orzeczenie sądu zastępuje zgodę ojca dziecka na wyjazd i wówczas może pani Alina spokojnie, bez obaw o konsekwencje, może wyjechać z dziećmi.

Jeżeli do planowanego wyjazdu miałoby dojść po orzeczeniu rozwodu, to istotna będzie treść wyroku rozwodowego. Gdyby sąd postanowił, iż każdoczesnym miejscem zamieszkania dzieci jest miejsce zamieszkania ich matki, wówczas bez zgody ojca dzieci pani Alina będzie mogła przeprowadzić się do innego miasta. Jednakże, aby w przyszłości uniknąć niepotrzebnych problemów, sugeruję jednak mimo wszystko informować ojca dzieci o zmianie miejsca zamieszkania, albowiem zapewne będzie przysługiwało mu prawo do kontaktów.

Zobacz również: Zakaz wywozu dziecka za granicę w uk