Zabezpieczenie się przed płaceniem alimentów na rodzica i dziedziczeniem długów

• Zaktualizowano: 2024-04-12 • Autor: Janusz Polanowski

W poradzie poruszamy problem jak uniknąć płacenia alimentów na rodzica i jak nie dziedziczyć po ojcu.

 

Czy jest możliwość prawnego zabezpieczenia się przed płaceniem alimentów ojcu i zrzeknięcia się praw do spadku za jego życia, aby nie dziedziczyć po nim ewentualnych długów? Ojciec jest alkoholikiem, posiada dom, którego nie jest w stanie utrzymać. Nigdy nie pracował, nie interesował się nami, a teraz chce nas pozwać o alimenty dla siebie (jego stan zdrowia się nie pogorszył). Mama się z nim wiele lat temu rozwiodła. Nie chcemy od niego nic, ale nie chcemy też, aby w przyszłości on od nas czegoś oczekiwał i nie chcemy płacić na niego alimentów. My w jego domu nie mieszkamy. Mamy małe dzieci i nie chcemy, aby wyrodny ojciec kiedyś na nas żerował.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Zabezpieczenie się przed płaceniem alimentów na rodzica i dziedziczeniem długów

Umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia

W prawie polskim nie ma czegoś takiego jak „wypisanie się z rodziny” (używając kolokwialnego określenia). Wprawdzie ustawodawca dozwala zawrzeć umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia (art. 1048 i następne Kodeksu cywilnego; dalej K.c.), ale zawarcie takiej umowy samo w sobie nie stanowi zabezpieczenia przed żądaniem na rzecz (przyszłego) spadkodawcy, np. rodzica. Przedstawiona sytuacja stanowi wyzwanie, więc tym bardziej przyda się opracowanie strategii działania – i to uwzględniającej różne warianty.

Wyżej wspomniana umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1049 K.c.) – chodzi o wymóg formy prawnej pod rygorem nieważności (art. 73 K.c.). Umowa taka może zostać zawarta wyłącznie przez (przyszłego) spadkodawcę oraz przez (przyszłego) spadkobiercę; umowy takie zawiera się zwłaszcza w bliskim kręgu rodzinnym, co ma związek z przepisami o dziedziczeniu ustawowym (art. 931 i następne K.c.). Prawnie niedopuszczalne jest jednostronne oświadczenie woli o zrzeczeniu się dziedziczenia – składane za życia przyszłego) spadkodawcy, np. w celu „zwolnienia się od alimentów” na rzecz (przyszłego) spadkodawcy. Żaden przepis ustawowy nie stanowi zabezpieczenia przed żądaniem wsparcia na rzecz (przyszłego) spadkodawcy (w bliskim kręgu rodzinnym) – także w przypadku zrzeczenia się dziedziczenia (np. przez dziecko lub wnuka). W świetle prawa polskiego nie ma bezpośrednich przełożeń tych aspektów.

Zobacz również: Opłata za dps z majątku

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Jak się obronić przed alimentami na rzecz wyrodnego ojca?

Jeżeli człowiek zostaje pozwany o alimenty, to powinien podjąć obronę. Absolutnie niezbędnym przejawem rzeczywistej obrony jest przestawienie odpowiedzi na pozew – najlepiej w czasie przez sąd wyznaczonym (trzeba czytać treści zawarte w korespondencji oficjalnej, w tym na tak zwanych karteluszkach). W sprawach cywilnych bardzo potrzebna jest odpowiednia aktywność – art. 230 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) – bo bez takiej aktywności (np. bez polemizowania ze stanowiskiem przeciwnym) można sprawę przegrać (przynajmniej częściowo). Jednym z przejawów odpowiedniej aktywności jest wywiązanie się z prawnego obowiązku udowodnienia okoliczności (faktów), z których wywodzi się skutki prawne – art. 232 K.p.c. oraz art. 6 K.c. Racjonalna argumentacja powinna być powiązana z wnioskami dowodowymi (o przeprowadzenie określonych dowodów) oraz z samymi dowodami.

W dotyczących obowiązku alimentacyjnego – od art. 128 do art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – postępowaniach cywilnych duże znaczenie ma zwracanie uwagi na związane z alimentacją kryteria prawne. Ustawodawca szczególne przywileje związał z roszczeniami alimentacyjnymi na rzecz dzieci (szczególnie niepełnoletnich), zwłaszcza w przypadku żądania alimentów od rodzica dziecka – świadczą o tym zwłaszcza artykuły: 133 oraz 1441 K.r.o. Poza tym fundamentalne znaczenie ma niedostatek osoby, na rzecz której są żądane alimenty. Artykuł 133 § 2 K.r.o. stanowi: „Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku”. Kryterium niedostatku ma charakter nieostry, przykładowo: niejeden biedak czułby się szczęśliwy, gdyby miał to, czym dysponuje zubożały bogacz. Okoliczności danej sprawy powinny być bardzo ważne w rozstrzyganiu sporów o alimenty, także dlatego przydaje się rzeczywisty spór merytoryczny. W zakresie wysokości alimentów podstawowe znaczenie mają następujące kryteria (wskazane w art. 135 K.r.o.): uzasadnione potrzeby uprawnionego (czasami żądającego) oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (w tym np. człowieka o alimenty pozwanego) – w praktyce na ogół akcentuje się możliwości zarobkowe. Wprowadzenie artykułu 1441 K.r.o. zakończyło spór co do możliwości bronienia się przed żądaniem alimentów lub żądania zwolnienia z wypełniania obowiązku alimentacyjnego przez odwołanie się do zasad współżycia społecznego; właśnie to kryterium może być ważne w obronie przed żądaniem alimentów od dzieci dawnego tyrana rodzinnego (zwłaszcza maltretującego swych najbliższych) lub od dzieci, które długo (czasami całymi latami) nie doczekały się płacenia alimentów na ich rzecz przez rodzica – zwłaszcza w przypadku alimentów zasądzonych od osoby, która była w stanie alimenty płacić.

Zobacz również: Alimenty na ojca

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Ważne zebranie wiarygodnych dowodów

W postępowaniach prawnych ważne są dowody (chodzi np. o wyżej wspomniany prawny obowiązek dowodowy). Duże znaczenie – także praktyczne (z uwagi na częstą łatwość użycia) – mają dowody z dokumentów (zwłaszcza: art. 74 K.c. oraz art. 244 i następne K.p.c.). W jednym postępowaniu dowodami mogą być dokumenty z innego postępowania (również innego rodzaju). Jeżeli w przeszłości wystąpiły problemy np. z alimentacją lub z przemocą w rodzinie, to w ewentualnym procesie o alimenty można by zawnioskować o przeprowadzenie określonych dowodów na istotną okoliczność (np. akt postępowania egzekucyjnego lub z akt postępowania karnego). Oszczędności lub wartość nieruchomości (art. 46 K.c.) Pani ojca również mogłyby zostać użyte jako argumenty przeciwko żądaniu alimentów, np. w związku z podkreślaniem, że uzyskiwanie czynszu najmu (w przypadku wynajęcia części domu) pomagałoby zaspokajać potrzeby Pani ojca, a ponadto sama alimentacja ma służyć wspieraniu człowieka, a nie finansowaniu jego majątku. Pani ma obowiązek zaspokajać potrzeby założonej przez Panią rodziny (art. 27 K.r.o.) oraz potrzeby swych dzieci – te bardzo ważne obowiązki mogłyby znacząco obniżać (a może nawet wykluczać) domaganie się od Pani alimentów przez ojca.

Jedną z cech postępowań cywilnych jest niezbędność przedstawiania swych argumentów i stosownych dowodów oraz zarzutów – z własnej inicjatywy. Wiele osób popełnia błąd (i to poważny), licząc na „miłosierdzie sądu” lub „zauważenie przez sędziego” jakiejś ważnej okoliczności. Wiele osób przeliczyło się, licząc na sędziów – dla nich sprawowanie sprawiedliwości jest pracą (poza którą mają „własne życie”), zaś poszczególne sprawy miewają ogromny wpływ na życie indywidualne i rodzinne. Komu więc powinno bardziej zależeć na udowodnieniu prawdziwego obrazu rzeczywistości?

Zobacz też: Alimenty na rodzica

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

DPS może żądać dopłaty od członków rodziny

Organa administracji publicznej (z zakresu „opieki społecznej”) oraz dyrektorzy domów pomocy społecznej są uprawnieni domagać się wsparcia dla podopiecznych placówek opiekuńczych. W ostatnich latach urzędnicy coraz śmielej domagają się od rodzin podopiecznych wsparcia w postępowaniu administracyjnym; często organa takie są uprawnione (także na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej) wytaczać powództwa na rzecz podopiecznych „pomocy społecznej”, ale postępowanie administracyjne – prowadzone głównie według Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.) – z reguły jest łatwiejsze dla urzędników. Nie chodzi jedynie o to, że w postępowaniu administracyjnym orzeka organ administracji publicznej (w praktyce na ogół: urzędnik), zaś procesy są rozstrzygane przez sądy. W postępowaniach administracyjnych na ogół marginalne znaczenie mają zasady współżycia społecznego, więc adresaci żądania wsparcia najczęściej są pozbawieni możliwości odwołania się do tego ważnego kryterium ocennego.

Gdyby doszło do wszczęcia (przez „opiekę społeczną”) postępowania administracyjnego w zakresie domagania się wsparcia na rzecz Pani ojca, to proszę zachować spokój – w tym unikać „spowiadania się” lub ulegania presji (lepiej wyjść z siedziby urzędu niż poddać się lub powiedzieć za dużo). W przypadku takiego postępowania administracyjnego rozsądnym krokiem mogłoby być wystąpienie na drogę sądową o orzeczenie w sprawie alimentacji na rzecz Pani ojca – a ponadto (z uwagi na proces cywilny w „sprawie alimentacyjnej”) zawnioskowanie o zawieszenie odnośnego postępowania administracyjnego (art. 97 i następne K.p.a.). W postępowaniu cywilnym mogłaby Pani wskazywać różne argumenty – w tym związane z ewentualnymi darowiznami (art. 888 i następne K.c.) z majątku Pani ojca na rzecz kogoś innego; obdarowany może być zobowiązany do wspierania znajdującego się w potrzebie darczyńcy (art. 897 K.c.), co może wpływać modyfikująco na zagadnienia alimentacyjne.

Alkoholizm (pijaństwo) może uzasadniać zawnioskowanie do sądu o ubezwłasnowolnienie – całkowite (art. 13 K.c.) albo częściowe (art. 16 K.c.) w związku z art. 544 i następnymi K.p.c. Być może wniosek (kierowany do sądu okręgowego) byłby właściwym krokiem w związku z alkoholizmem Pani ojca.

Zobacz również: Dobrowolne alimenty na rodzica

Przykłady

 

Zabezpieczenie przed alimentami na rzecz ojca

Anna, po otrzymaniu wezwania do zapłaty alimentów na rzecz swojego ojca, który nigdy nie interesował się nią i teraz ma problemy finansowe związane z alkoholizmem, postanowiła działać. Skonsultowała się z prawnikiem, który doradził jej, aby zgromadziła dowody na to, że jej ojciec dysponuje pewnymi środkami (np. dochód z wynajmu domu) oraz na jego brak niedostatku. Anna przedstawiła te dowody w odpowiedzi na pozew, argumentując, że obowiązek alimentacyjny nie powinien być jej narzucony z uwagi na własne zobowiązania wobec dzieci.

 

Ochrona przed dziedziczeniem długów

Tomek, obawiając się dziedziczenia długów po ojcu, który zaniedbał swoje finanse przez lata, zdecydował się na konsultację z notariuszem w sprawie możliwości zrzeczenia się dziedziczenia. Notariusz poinformował go o konieczności sporządzenia aktu notarialnego, który formalnie zrzeka się praw do spadku, by uniknąć odpowiedzialności za długi. Tomek i jego ojciec zawarli umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia, co zwolniło Tomka z obowiązku przejęcia niespłaconych zobowiązań.

 

Przygotowanie do obrony w sprawie alimentacyjnej

Ewa dowiedziała się, że jej ojciec, z którym nie miała kontaktu od wielu lat, może złożyć przeciwko niej pozew o alimenty. Chcąc się zabezpieczyć, Ewa zebrała dowody na to, że ojciec miał możliwości zarobkowe i majątkowe, które ignorował, preferując życie na koszt innych. Z pomocą prawnika, Ewa przygotowała obronę, koncentrując się na braku moralnego i materialnego uzasadnienia dla jej obciążenia alimentacyjnego, wskazując na nieodpowiedzialne życiowe wybory ojca.

 

Podsumowanie

 

W artykule omówiono skuteczne metody zabezpieczenia się przed niechcianymi zobowiązaniami finansowymi, takimi jak płacenie alimentów na rodzica oraz dziedziczenie długów. Przedstawione przykłady z życia wzięte ukazują, jak ważne jest przygotowanie odpowiedniej dokumentacji oraz konsultacja z prawnikami i notariuszami, aby zapewnić sobie ochronę przed niekorzystnymi roszczeniami rodzicielskimi. Uzbrojeni w wiedzę i odpowiednie narzędzia prawne, czytelnicy mogą skuteczniej zarządzać swoimi obowiązkami i ochronić swoje finansowe interesy.

Oferta porad prawnych

 

Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism, aby zabezpieczyć się przed niechcianymi zobowiązaniami finansowymi. Nasi eksperci pomogą Ci skutecznie nawigować przez skomplikowane kwestie prawne związane z alimentacją i dziedziczeniem długów. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168

Masz problem z alimentami na rodzica, nie chcesz dziedziczyć po rodzicu i chcesz zabezpieczyć swoje interesy na przyszłość, opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Janusz Polanowski

O autorze: Janusz Polanowski

Prawnik – absolwent Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie. Łączy zainteresowania naukowe z zagadnieniami praktycznymi, co szczególnie dotyczy prawa Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej. Naszym Klientom udziela odpowiedzi na pytania również z zakresu prawa polskiego, w tym cywilnego (głównie rzeczowegospadkowego) oraz rodzinnego. Występował przed różnymi organami władzy publicznej, w tym przed sądami (powszechnymi i administracyjnymi) – zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji. Uczestniczył też w licznych konferencjach naukowych, w tym międzynarodowych, i przebywał za granicą w celach naukowych. Ma doświadczenie w nauczaniu (zwłaszcza prawa) oraz uzyskał uprawnienia pedagogiczne.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

porady prawne eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-pracy.pl

prawo-mieszkaniowe.info

prawozus.pl

Szukamy prawnika »