Wyznaczenie opiekuna prawnego dla starszej matki

Czy można ustanowić opiekuna prawnego osoby niedołężnej z powodu podeszłego wieku?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy zna jedynie dwie postawy ustanowienia opiekuna prawnego. Ustala się opiekuna prawnego dla małoletniego oraz dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

Nie ma zatem możliwości sądowego (prawnego, urzędowego) ustanowienia opiekuna prawnego, który reprezentuje daną osobą i wykonuje jej prawa, dla osoby, która z uwagi na wiek jest niedołężna. Należałoby zatem rozważyć, czy w danej sytuacji nie ma podstaw do ubezwłasnowolnienia osoby, o którą Pan pyta.

Przeczytaj też: Przymus opieki nad matką

Ubezwłasnowolnienie osoby ze względu na podeszły wiek

Zgodnie z art. 13 Kodeksu cywilnego „osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem”. Jak Pan zatem widzi, aby ubezwłasnowolnić daną osobę, muszą zaistnieć określone przesłanki. Nie wiem, czy w przypadku Pańskiej matki takie okoliczności uzasadniające ubezwłasnowolnienie istnieją. Na pewną podstawę stanowi Alzheimer, ale już nie jest takie oczywiste, że zwykła demencja starcza też.

Gdyby jednak istniały podstawy do ubezwłasnowolnienia mamy, to rzeczywiście w postanowieniu o ubezwłasnowolnieniu sąd wyznacza opiekuna takiej osoby.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym „jeżeli wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem ubezwłasnowolnionego całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a w braku tegoż – jego ojciec lub matka”. W dalszej kolejności poszukuje się innych osób, w tym oczywiście dzieci ubezwłasnowolnionego. Do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim.

Obowiązki opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej

Każdy, kogo sąd opiekuńczy ustanowi opiekunem, obowiązany jest opiekę objąć. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zwolnić od tego obowiązku. Objęcie opieki następuje przez złożenie przyrzeczenia przed sądem opiekuńczym. Opiekun powinien objąć swe obowiązki niezwłocznie.

Opiekun reprezentuje osobę ubezwłasnowolnioną we wszystkich jego sprawach i zarządza jego majątkiem. Może w imieniu ubezwłasnowolnionego pozywać, może rozporządzać majątkiem. Oczywiście czynności przekraczające zwykły zarząd wymagają zgody sądu.

Sąd opiekuńczy przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych.

Obowiązek alimentacyjny wobec rodzica

Jak Pan widzi, sąd może zobowiązać daną osobę do tego, aby została opiekunem osoby ubezwłasnowolnionej. W szczególności tyczy się to dzieci, ponieważ maja one wobec rodziców obowiązek alimentacyjny.

W opisanej przez Pana sytuacji niezależnie od tego, czy mama byłaby ubezwłasnowolniona, czy też nie, należą się jej alimenty od dzieci na pokrycie opiekunki. Według mnie czy to mama, czy też Pan jako jej pełnomocnik możecie wystąpić do sądu o ustalenie alimentów na rzecz mamy na poczet pokrycia kosztów opiekunki. Dzieci powinny mieć udział w miarę równy w utrzymaniu mamy, bowiem krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.