Czy wnuki zapłacą za pobyt babci w DPS?

Obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt członka rodziny w DPS

W pierwszej kolejności omówię regulacje prawne, które obowiązują w przedstawionej kwestii. Otóż zakres opłat wnoszonych za pobyt w DPS reguluje art. 61 ustawy o pomocy społecznej: „1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: 1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność”.

Jak rozumiem, Pańska babcia nie ponosi pełnej odpłatności za pobyt w DPS – zapewne jej świadczenie (emerytura, renta, oszczędności) nie jest wystarczające, dlatego organ w tym zakresie poszukuje wypełnienia odpłatności wśród rodziny – a więc u małżonka, jeżeli żyje, oraz zstępnych, a więc dzieci, a następnie wnuków.

Kryterium dochodowe dla członka rodziny osoby przebywającej w DPS

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej krewny obowiązany jest jedynie do ponoszenia opłaty za dom pomocy społecznej, jeżeli osiąga odpowiednio wysoki dochód. Kwota ta została ustalona w odwołaniu do kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i wynosi 300% owego kryterium. Pański dochód jest wysoki i zapewne organ na tej podstawie skierował swoje roszczenie od razu do Pana.

Co ważne dla Pana, oprócz kryterium dochodowego ustawa przewiduje możliwość zwolnienia danej osoby z opłaty nawet po przekroczeniu owego limitu kwotowego, jeżeli istnieją ku temu uzasadnione podstawy. Zatem jeżeli wnuk, który ma zostać zobowiązany do pokrywania pozostałej odpłatności, a nie jest w stanie, może skorzystać z poniższej instytucji.

Zwolnienie z opłaty członka rodziny osoby przebywającej w DPS

Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1. wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2. występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3. małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4. osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Idąc dalej, zgodnie z art. 66 ustawy o pomocy społecznej: „Rada gminy może określić, w drodze uchwały, dla osób, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, korzystniejsze warunki ustalania opłat za pobyt w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym, częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, zwrotu należności za okres nieobecności osoby w domu.

Zwolnienie z ponoszenia opłat ma charakter fakultatywny, a w przypadku braku uzasadnionego powodu do zwolnienia gminie przysługuje roszczenie zwrotne. Istnieją jednak dwie okoliczności, na skutek których można uchylić się od wnoszenia takiej opłaty. Jak wynika z prezentowanego wyżej wyliczenia, z uwagi na zawarty w nim zwrot „w szczególności” – jest to katalog otwarty, dlatego można powoływać się także na inne okoliczności.

Kryteria brane pod uwagę przy zwolnieniu z opłaty na DPS

Zatem we wniosku do gminy proszę uwzględnić niniejszy przepis, gdyż on daje uprawnienie do zwolnienie Pana z ponoszenia opłat. Potwierdza do wyrok NSA z dnia 23.10.2018 r.: Użyty w art. 64 ustawy o pomocy społecznej zwrot „w szczególności” oznacza, że określona w tym przepisie lista przesłanek uzasadniających zwolnienie z ponoszenia ustalonej opłaty jest listą przykładową. W związku z tym również inne usprawiedliwione okoliczności mogą spowodować uwzględnienie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia opłaty. Zgodnie z opinią doktryny w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności związanych z sytuacją osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty, przykładowo wymienionych w komentowanym przepisie, organ dokonuje ich oceny, mając na względzie interes społeczny i interes strony, zgodnie z wymaganiami art. 7 K.p.a. Decyzja o zwolnieniu od opłat ma bowiem charakter uznaniowy.

Organ nie jest zatem ustawowo zobowiązany do przyznania zwolnienia, co jednak nie oznacza dowolności w posługiwaniu się kryteriami decydującymi o rozstrzyganiu danej kategorii spraw. Zwolnienie nie powinno jednak nastąpić, jeżeli pomimo zaistnienia wskazanych w komentowanym przepisie okoliczności dana osoba jest w stanie płacić za pobyt osoby bliskiej w placówce społecznej. Niezasadne zwolnienie jest sprzeczne z zasadą pomocniczości określoną w art. 3 ustawy o pomocy społecznej, przerzuca bowiem na gminę i obywateli koszty utrzymania osób, które są samowystarczalne pod względem finansowym lub mogą być utrzymywane przez swoich bliskich. Zatem w przypadku niemożności pokrycia reszty kosztów przez rodzinę opłaty ponosi gmina. Można jednak ubiegać się o zwolnienie z części, a nawet z całości takich opłat, wnosząc odpowiedni wniosek – dlatego proponuję taką możliwość Panu. Oprócz powyższej możliwości zwolnienia i wskazania, iż posiada Pan na utrzymaniu małoletnie dziecko i np. partnerkę, jest to Pana jedyne źródło dochodu, powinien Pan wskazać, iż przed Panem w kolejności znajdują się jeszcze dzieci babci, które również posiadają dobrą sytuację finansową – najlepiej wyłożyć ich kandydaturę na tacy – wskazując, gdzie pracują, ile zarabiają, jakie mają nieruchomości, ruchomości itp. Zasadą jest bowiem, iż DPS poszukuje w równej mierze odpłatności u wszystkich członków rodziny. Jeżeli któryś z nich będzie w stanie pokryć całość, to roszczenie zostaje spełnione. Może dojść także do proporcjonalnego obciążenia rodziny – wszystko zależy od stanu danej sprawy. Jeżeli ma Pan wiedzę, iż pozostali wnukowie mają lepszą sytuację majątkową, powinien to Pan wskazać.

Zobacz również: Jak nie płacić za dom pomocy społecznej?

Wykazanie majątku babci i możliwości finansowych pozostałych członków rodziny

Jeżeli babcia posiada na własność nieruchomość – dom lub mieszkanie, to gmina również może zaspokoić się z jej nieruchomości. Babcia powinna w takim przypadku przenieść na gminę własność nieruchomość w zamian za możliwość bezpłatnego zamieszkiwania w DPS. Proszę również wskazać na taką możliwość.

Podsumowując: w Pańskiej sytuacji w pierwszej kolejności proszę wskazać na innych obowiązanych członków rodziny, a także złożyć wniosek o całkowite lub częściowe zwolnienie z opłat, powołując się na powyższe przepisy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168
2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593