Obowiązek opieki nad bratem

Czy rodzeństwo powinno opiekować się sobą w chorobie i czy niespełnienie tego obowiązku pociąga za sobą konsekwencje?

Żaden z przepisów nie wskazuje, czy rodzeństwo ma opiekować się sobą w chorobie i jakie z tego tytułu będą ponosić konsekwencje w razie niespełnienia obowiązku. Obowiązek ten ma bardziej charakter społeczny, wynikający z zasad współżycia społecznego. Brat ma natomiast prawo dochodzić wsparcia materialnego od Pana. Mianowicie zgodnie z art. 128 K.r.o.: „obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.”.

Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. W toku postępowania o alimenty sąd w pierwszej kolejności ustaliłby, jakie są usprawiedliwione potrzeby Pana brata, a następnie ustalił możliwości zarobkowe Pana, względnie innych żyjących osób zobowiązanych do pomocy. Zgodnie z tymi ustaleniami sąd zasądzi odpowiednie alimenty.

Sąd weźmie też pod uwagę, jakie brat ma potrzeby i czy są one zaspokajane. Chodzi tu między innymi o koszty związane z zatrudnieniem opiekuna dla brata, który pomagałby w codziennych czynnościach. Niedostatek będzie bowiem w takiej sytuacji postrzegany jako niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb brata, co w jego przypadku sprowadzać się będzie do zatrudnienia opiekuna do opieki.

Przeczytaj też: Obowiązek opieki nad rodzicami

Obowiązek alimentacyjny względem brata

Powstanie obowiązku alimentacyjnego względem brata jest uzależnione od zaistnienia określonych przesłanek. Po stronie brata przesłanką jest jego stan niedostatku. Natomiast Pan musi mieć możliwości finansowe, aby spełnić nałożony na Pana obowiązek. Zatem w takim przypadku niezbędne będzie wykazanie owego niedostatku i możliwości zarobkowych. W orzecznictwie przyjmuje się, iż niedostatek ma miejsce wtedy, gdy „uprawniony nie może w pełni własnymi siłami i z własnych środków, zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb” (por. teza III uchwały SN z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawach alimentacyjnych). Według J. Gwiazdomorskiego (System..., s. 1015): „w niedostatku znajduje się osoba, która nie jest w stanie uzyskiwać środków swego utrzymania, tzn. środków zaspokajania swoich potrzeb samodzielnie czy własnymi siłami”.

Zobacz również: Rodzeństwo przyrodnie

Obowiązek troszczenia się osobą nieporadną?

Należy zaznaczyć, że o alimenty może wystąpić tylko brat.

Ponadto wskazać należy na treść art. 210 K.k., zgodnie z którym:

„Art. 210. § 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”

W wyroku z 4 czerwca 2001 r. trafnie orzekł Sąd Najwyższy, że: „«Porzucenie», o którym mowa w art. 187 § 1 d.k.k. (obecnie art. 210 § 1 k.k.), oznacza działanie polegające na opuszczeniu dziecka lub osoby nieporadnej, połączone z zaprzestaniem troszczenia się o nią, bez zapewnienia jej opieki ze strony innych osób. Do istoty «porzucenia» należy więc pozostawienie osoby, nad którą miała być roztoczona opieka, własnemu losowi, przy czym chodzi tu nie tylko o zaniechanie sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub nieporadną, lecz także o uniemożliwienie takiej osobie udzielenia natychmiastowego wsparcia.”.

Mając na uwadze Pana wiek, w mojej ocenie, nie może być Pan posądzony o porzucenie opieki nad bratem. Trudno jednoznacznie określić, jak zwrot „porzucenie” zostanie w przedmiotowej sprawie wyłożony przez organa ścigania, ale nie ulega wątpliwości, iż mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny nie widzę powodów do wszczynania postępowania przeciwko Panu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555