Obciążenie kosztami za pobyt siostry w DPS

Obowiązek alimentacyjny względem siostry

W przedmiotowej sytuacji należy odróżnić obowiązek dopłaty do kosztów pobytu siostry w DPS od ewentualnej możliwości dochodzenia przez siostrę od Pana alimentów na swoje utrzymanie. W pierwszej kolejności zajmę się drugim problemem.

Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Bezspornym jest, iż przy życiu pozostaje wyłącznie Pan. W orzecznictwie przyjmuje się, iż niedostatek ma miejsce wtedy, gdy „uprawniony nie może w pełni własnymi siłami i z własnych środków, zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb” (por. teza III uchwały SN z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawach alimentacyjnych). Według J. Gwiazdomorskiego ( System..., s. 1015) „w niedostatku znajduje się osoba, która nie jest w stanie uzyskiwać środków swego utrzymania, tzn. środków zaspokajania swoich potrzeb samodzielnie czy własnymi siłami”. Z uwagi na chorobę psychiczną, w mojej ocenie, można bez większych wątpliwości przyjąć, że Pana siostra nie ma możliwości uzyskania dochodu innego aniżeli z tytułu renty.

Zobacz również: Kara za brak opieki nad rodzicami

Czy brat może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem siostry?

Mając na uwadze powyższe, w mojej ocenie, po Pana stronie występują możliwości majątkowo-zarobkowe, które uzasadniają choćby częściowe wsparcie siostry. W literaturze prezentowany jest słuszny pogląd, w myśl którego wysokość obciążenia alimentacyjnego powinna być określona na takim poziomie, aby nie prowadziła do niedostatku samego obciążonego (tak J. Pietrzykowski, w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, s. 636 oraz powołani tam autorzy: S. Szer i J. Winiarz). Nie ma przy tym znaczenia, jakiej wysokości świadczenia otrzymuje siostra. Istotny z punktu widzenia Pana interesu jest także przepis art. 144(1) K.r.o., zgodnie z którym „zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka”. Innymi słowy, jeżeli posiada Pan jakieś zadłużenia, które nie są spłacane regularnie, jeżeli sam ma Pan problemy finansowe lub wiąże koniec z końcem, bądź też potrzebuje znacznych środków np. na leczenie, może Pan wskazywać niedostatek, a nadto na treść art. 144[1] K.r.o.

W mojej ocenie, mając na uwadze przedstawiony przez Pana stan faktyczny, są szanse, na uzyskanie od Pana alimentów na rzecz siostry.

Kto jest obowiązany do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej?

Przechodząc do kwestii drugiej, tj. dopłaty za pobyt siostry w DPS-ie, wskazać należy, że zgodnie z art. 61 ww. ustawy – obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.

2b. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, gmina wnosi opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a.

2c. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, art. 103 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 2a, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.

4. Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.

Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana z emerytury lub renty mieszkańca domu – przez właściwy organ emerytalno-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami lub z zasiłku stałego mieszkańca domu – przez ośrodek pomocy społecznej dokonujący wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

Zobacz również: Jak uniknąć opłaty za dps?

Czy brat powinien ponosić koszty związane z pobytem siostry w DPS-ie?

Zgodnie z przepisami, prócz samego mieszkańca i gminy (jako ostatniego zobowiązanego), koszty pobytu w DPS mogą ponosić także małżonek, zstępni przed wstępnymi. Nie ma mowy o rodzeństwie, co z kolei powoduje, że nie można Pana obciążyć kosztami pobytu siostry w DPS.

Jedynym wyjściem jest próba uzyskania od Pana alimentów na zasadach, na które wskazałem w pierwszej części opinii. Zasadnym byłoby ustalenie, jaką wartość ma działka, na której znajduje się dom siostry, i czy nie byłoby zasadne ją sprzedać celem uzyskania środków na  utrzymanie siostry w DPS, a dopiero w późniejszym okresie dochodzenie alimentów od Pana. Jeżeli bowiem sama działka miałaby wartość 100 tys. zł, to zakładając, że siostra do końca życia miałaby być w DPS-ie, nie będzie jej potrzebna nieruchomość, zatem najpierw należy ją sprzedaż, a dopiero później po wykorzystaniu tych środków dochodzić od Pana alimentów. Nie wyobrażam sobie sytuacji, kiedy siostra ma majątek warty około 100 tys. zł (sam grunt) – oczywiście w zależności od lokalizacji i miasta – a Pan musiałby płacić na rzecz siostry.

Źródła:

5. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59