Szukamy prawnika. Oferta dla radców prawnych i adwokatów

Ślub za granicą a rozwód w Polsce

• Zaktualizowano: 2024-04-17 • Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń

Mam pytanie dotyczące rozwodu z cudzoziemcem w Polsce. Brałam ślub 10 lat temu za granicą, w Austrii z obywatelem tego kraju. Ślub był zgłoszony w Polsce w USC i mam polski akt ślubu. Od roku nie mieszkamy już razem, ja mieszkam w Polsce z dziećmi, on za granicą. Nasze wspólne pożycie ustało, mąż tylko czasami nas odwiedza. Ostatnie nasze miejsce zamieszkania razem było za granicą, w Austrii przed dwoma laty. Mąż choruje i leczy się psychiatrycznie i nie chce dać mi rozwodu. Czy mogę przeprowadzić rozwód w Polsce? Czy jest możliwe, aby był to rozwód bez orzekania o winie, czy w takiej sytuacji powinien być ze wskazaniem winy?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Ślub za granicą a rozwód w Polsce

Miejsce przeprowadzenia rozwodu

Dla rozstrzygnięcia właściwości miejscowej sądu w przypadku, gdy małżonkowie bądź jeden z nich przebywa poza granicami kraju, istotne są przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a mianowicie art. 11031. Przepis ten stanowi, że sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej – czyli właściwym miejscowo będzie sąd w Polsce – także wtedy, gdy:

  1. „oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
  2. małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
  3. małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
  4. oboje małżonkowie są obywatelami polskimi”.

Spełnienie którejkolwiek z tych przesłanek jest wystarczające, aby sądem właściwym miejscowo w sprawie o rozwód był sąd polski. Pomimo więc tego, że ostatnim Państwa wspólnym miejscem zamieszkania nie była Polska, to spełnia Pani warunki określone w pkt 2 i 3, co oznacza, że pozew o rozwód może Pani skierować do sądu w Polsce.  

Zobacz również: Jak się rozwieść gdy mąż jest za granicą?

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Orzekanie o władzy rodzicielskiej

Zgodnie z § 3 tego przepisu jurysdykcja krajowa w sprawie małżeńskiej obejmuje także orzekanie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.

Sprawami małżeńskimi są takie sprawy jak o unieważnienie małżeństwa, ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa i rozwód oraz o separację na żądanie jednego z małżonków oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych, na przykład o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami.

W pozwie o rozwód należy uzasadnić podstawę właściwości sądu polskiego, co oznacza po prostu powołanie się na fakt, że jako powód jest Pani polską obywatelką i posiada Pani w Polsce miejsce zamieszkania. Zgodnie z art. 11031 pkt 3 niezbędny minimalny okres zamieszkiwania bądź pobytu w Polsce to 6 miesięcy, dlatego też ciąży na Pani obowiązek wskazania, iż spełnia Pani ten warunek. Zgodnie z art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda. Jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo (art. 45). Tak więc sadem właściwym będzie sąd okręgowy miejsca Pani zamieszkania.

Zgodnie z art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„§ 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

§ 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego”.

Zobacz również: Rozwód z obcokrajowcem w Polsce

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Rozwód w Polsce – z orzeczeniem o winie lub bez

W treści pozwu o rozwód należy wskazać, czy wnosi Pani o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, z orzeczeniem o winie jednej strony bądź winie dwóch stron. Pani jako powód decyduje o żądaniu pozwu. Rozwód bez orzekania winie jest zdecydowanie najszybszy do przeprowadzenia, ale na to trzeba mieć zgodę strony pozwanej. Dlaczego najszybszy? Ponieważ unikną Państwo dowodzenia winy jednej ze stron, a także w przypadku, gdy dojdą Państwo do porozumienia we wszystkich kwestiach – także w kwestii sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi oraz w kwestii alimentów, ponadto możliwe jest orzeczenie rozwodu na jednym posiedzeniu sądu. Do pozwu można dołączyć ustalenia między Państwem.

W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 18.03.1968 r., sygn. akt III CZP 70/66, LEX nr 657, Sąd Najwyższy uznał, że „orzeczenie rozwodu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wtedy, gdy z zasadami tymi nie dałoby się pogodzić rażącej krzywdy, jakiej doznałby małżonek sprzeciwiający się orzeczeniu rozwodu albo gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno-wychowawczej, powstałe na tle złego traktowania i złośliwego stosunku współmałżonka lub dzieci albo innych przejawów lekceważenia instytucji małżeństwa i rodziny lub obowiązków rodzinnych”. W wyroku z dnia 25.05.1998 r., sygn. akt I CKN 704/97, uznał za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego udzielenie rozwodu, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga opieki materialnej i moralnej współmałżonka, a rozwód stanowiłby dla niego rażącą krzywdę. 

Zobacz również: Rozwód z Ukrainką

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Brak zgody męża na przeprowadzenie rozwodu

W nawiązaniu do obawy, że druga strona nie wyrazi zgody na rozwód, warto wskazać orzeczenie SN z 27.06.2002 r., sygn. akt IV CKN 1192/00, w którym podkreślił, że „brak skuteczności odmowy zgody na rozwód małżonka niewinnego nie jest związany z istnieniem szczególnych (w tym rozumieniu wyjątkowych) okoliczności (…) celem rozwodu jest eliminacja szkody, jaką z punktu widzenia społecznego byłoby utrzymywanie formalnych związków małżeńskich, w sytuacji gdy małżeństwo faktycznie nie istnieje i nie ma szans na jego dalsze funkcjonowanie. Szkodliwość utrzymywania się takiego stanu rzeczy wiąże się między innymi z dalszym antagonizowaniem pozostających w konflikcie małżonków i ich bliskich (także ich dorosłych dzieci), będącym źródłem i ich zachowań uznawanych za niepożądane w ujęciu powszechnie akceptowanych reguł postępowania. Z tego punktu widzenia interes społeczny przemawiać może za rozwiązaniem małżeństwa, gdy usuwa to źródło konfliktu i prowadzi do społecznie aprobowanej zmiany postaw małżonków, w następstwie zmiany ich sytuacji życiowej i osobistej”.

Ponadto zgodnie z przepisami Kodeksu przeprowadzenie postępowania jest możliwe nawet bez stawiennictwa pozwanego, jeżeli wniesie on w odpowiedzi na pozew o przeprowadzenie postępowania pod jego nieobecność.

Jednakże, zgodnie z art. 432 w każdej sprawie o rozwód lub o separację sąd zarządza przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron. Jednak proszę się tym nie martwić, ponieważ możliwe jest przeprowadzenie tego dowodu w drodze pomocy prawnej, czyli przesłuchania strony za granicą, a następnie przekazania tego dowodu sądowi polskiemu. Zazwyczaj przesłuchanie takie odbywa się przed konsulem. Pominięcie tego dowodu jest możliwe w sytuacji określonej w art. 302 § 1: gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej przesłuchać można co do okoliczności spornych jedną tylko stronę, sąd oceni, czy mimo to należy przesłuchać tę stronę, czy też dowód ten pominąć w zupełności.

Przykłady

 

Przypadek Anny i Marcina

Anna, Polka, wyszła za mąż za Marcin, obywatela Niemiec. Ślub odbył się w Berlinie, a zarejestrowany został również w polskim USC. Po pięciu latach małżeństwa Anna postanowiła wrócić do Polski z ich wspólnymi dziećmi. Marcin pozostał w Niemczech. Anna, mając stałe miejsce zamieszkania w Polsce oraz polskie obywatelstwo, zdecydowała się złożyć pozew o rozwód w polskim sądzie, powołując się na stałe zamieszkanie i obywatelstwo polskie, co było zgodne z art. 11031 Kodeksu postępowania cywilnego.

 

Przypadek Ewy i Roberta

Ewa i Robert, oboje Polacy, zawarli związek małżeński w Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkali przez kilka lat. Po trwałym rozpadzie ich małżeństwa, Ewa wróciła do Polski, podczas gdy Robert pozostał za granicą. Mimo że ostatnie wspólne miejsce zamieszkania nie było w Polsce, Ewa mogła złożyć wniosek o rozwód w polskim sądzie, gdyż miała w Polsce stałe miejsce zamieszkania, co dawało jej prawo do zainicjowania postępowania rozwodowego w Polsce.

 

Przypadek Julii i Toma

Julia, Polka, poślubiła Toma, Amerykanina, w Stanach Zjednoczonych. Po latach małżeństwa, z powodu poważnych różnic osobistych, postanowili się rozstać. Tom wyraził zgodę na rozwód, ale nie chciał uczestniczyć w procesie w Polsce, gdzie Julia wróciła z ich dziećmi. Julia wniosła sprawę o rozwód w polskim sądzie, korzystając z procedury przesłuchania za granicą za pośrednictwem konsula, co było możliwe dzięki odpowiednim przepisom prawa polskiego i współpracy międzynarodowej w ramach pomocy prawnej.

 

Podsumowanie

 

Rozwód za granicą, a rozwód w Polsce to skomplikowana kwestia prawna, która wymaga znajomości przepisów dotyczących jurysdykcji sądów i zasad postępowania cywilnego. W artykule wyjaśniono, w jakich okolicznościach polski sąd jest właściwy do rozpatrzenia sprawy rozwodowej, gdy jedno lub oboje małżonków mieszka za granicą. Przykłady z życia wzięte pokazują, jak te przepisy są stosowane w praktyce, umożliwiając efektywne i zgodne z prawem rozwiązanie małżeńskich kwestii transgranicznych.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej lub pomocy w przygotowaniu dokumentów rozwodowych? Skontaktuj się z nami, aby skorzystać z naszych usług doradztwa prawnego online, które zapewnią Ci wsparcie i skuteczność w każdej, nawet najbardziej skomplikowanej sprawie rozwodowej. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.05.1998 r., sygn. akt I CKN 704/97
4. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2002 r., sygn. akt IV CKN 1192/00

Jak przeprowadzić rozwód z osobą mieszkającą za granicą? W którym sądzie należy złożyć pozew rozwodowy? Masz więcej pytań, opisz problem wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Małgorzata Zegarowicz-Sobuń

O autorze: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń

Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

porady prawne eporady24.pl

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-pracy.pl

prawo-mieszkaniowe.info

prawozus.pl

Szukamy prawnika »