Jak uzyskać rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa?

Jako przykład posłuży nam sprawa, z jaką zwróciła się do nas pani Stanisława. Chodziło o uzyskanie rozdzielności majątkowej po 40 latach trwania małżeństwo. Od kilku lat małżeństwo pani Stanisławy było fikcją, gdyż małżonkowie nie okazywali sobie uczyć, mieli osobne sypialnie, osobno gospodarowali pieniędzmi, mieli oddzielne konta bankowe. Mąż pani Stanisławy to alkoholik, ale ona nie chciała kończyć małżeństwa przez rozwód. Zależało jej na zabezpieczeniu swoich finansów, bo on coraz częściej przepijał wszystko, co zarobił, i zaciągał drobne pożyczki. Pani Stanisława zapytała więc, jak w trakcie małżeństwa uzyskać rozdzielczość majątkową. Opis sprawy sugerował, że pomiędzy małżonkami występuje nieformalna separacja, a stosunki z mężem nie są najlepsze.

Wystąpienie do sądu o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej

W pierwszej kolejności pani Stanisława powinna wystąpić do sądu o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z art. 52 § 1 K.r.o. – z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Zobacz też: Jak znieść rozdzielność majątkową?

Ważne powody ustanowienia rozdzielności majątkowej

Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody”. „Przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, zwykło się rozumieć – ogólnie mówiąc – wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny” (J. St. Piątowski: Stosunki majątkowe…, s. 140; J. Winiarz: Małżeńskie stosunki majątkowe, s. 84; L. Stecki: Ustanie ustawowej wspólności…, s. 12; J. Ignatowicz: Prawo rodzinne, s. 115).

W sytuacji pani Stanisławy utrzymywanie sztucznego stanu ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Dalsze bowiem trwanie w ustawowej wspólności majątkowej może w konsekwencji doprowadzić do naruszenia jej interesów majątkowych. Nie może mieć bowiem pewności, czy mąż nie zaczyna zaciągać zobowiązań u osób lub podmiotów, których ona nie zna.

Zobacz również: Rozdzielność majątkowa bez obecności męża

Zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków jako główny powód rozdzielności majątkowej

Przytoczę w tym miejscu pogląd wyrażony przez komentatorów, którzy wskazują, iż „w judykaturze Sądu Najwyższego wskazano, że ważne powody to sytuacja pociągająca za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny oraz wynikająca z nieporozumień małżeńskich utrata zdolności do wykonywanie zarządu majątkiem wspólnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2003 r., IV CKN 1710/00, LexPolonica nr 377918 oraz wyrok SN z dnia 7 grudnia 2000 r., II CKN 401/00, LexPolonica nr 2440302). Tymi ważnymi powodami mogą być także w szczególności: okoliczność, że małżonkowie żyją w rozłączeniu (separacja faktyczna), trwonienie majątku, alkoholizm, narkomania, hazard, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny”.

Alkoholizm męża pani Stanisławy, o ile uda się go udowodnić przed sądem, stanowi podstawę do ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej. Pani Stanisława, jako powódka, będzie bowiem zobowiązana do wykazania owej ważnej przyczyny, tj. alkoholizmu jej męża.

Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej podlegają rozpoznaniu przez sądy rejonowe (art. 17 pkt 4 K.p.c.). Wyłączną właściwość miejscową sądu ustala się na podstawie art. 41 § 1 K.p.c. Przede wszystkim jest nim sąd ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków w Polsce. Zgodnie z art. 27 pkt 6 u.k.s.c. od pozwu w sprawie o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej pobierana jest opłata stała w kwocie 200 zł.

Zobacz również: Czy żona może sprawdzić konto męża?