Zgoda rodzica na adopcję ze wskazaniem

Na czym polega adopcja dziecka ze wskazaniem?

Aktualnie obowiązujące przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) nie przewidują w sposób wyraźny typu adopcji ze wskazaniem. Adopcja ze wskazaniem polega na tym, że rodzice naturalni wyrażają zgodę na adopcję na rzecz wskazanych konkretnie rodziców. Ten typ adopcji zalicza się do typu adopcji pełnej, rozwiązywalnej. Oznacza to więc, że konieczne jest przejście przez Państwa całej procedury adopcyjnej jak przy zwykłej adopcji. Aktualnie podstawę dla tego typu adopcji stanowi art. 119 K.r.o. Obecnie trwają prace nad nowym brzmieniem tego przepisu, który ma stwierdzać, iż adopcja ze wskazaniem możliwa będzie jedynie przez członków rodziny, jednak prace nad tym projektem są dopiero w początkowej fazie.

Na przysposobienie dziecka konieczne jest uzyskanie zgody dotychczasowych rodziców dziecka. Zgodnie z art. 119 K.r.o.: „Do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców przysposabianego, chyba że zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody”. Wymóg udzielenia zgody obejmuje zawsze oboje rodziców. W Państwa przypadku, z uwagi na zrzeczenie się praw do dziecka przez matkę w chwili porodu, nalezy uzyskać jedynie zgodę ojca.

Zobacz również: Wniosek o przysposobienie dziecka żony

Zgoda biologicznego rodzica na adopcję dziecka

Zgoda powinna zostać wyrażona poprzez złożenie oświadczenia woli przed sądem orzekającym o przysposobieniu. Podobnie ewentualne odwołanie zgody przed zakończeniem procesu adopcji powinno zostać złożone do protokołu rozprawy. Ponieważ wyrażenie zgody, jak również jej odwołanie stanowią czynność procesową, mogą mieć miejsce nie tylko przed sądem pierwszej instancji, ale także do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji (postanowienie SN z dnia 17 czerwca 1983 r., IV CR 245/83). Zgoda ta powzięta przy pełnej świadomości składającego oświadczenie i w warunkach całkowitej swobody przy rozumieniu konsekwencji z nią związanych musi zostać wyraźnie wypowiedziana przez rodzica. Oznacza to, że zgody nie można dorozumiewać. Niedopuszczalne jest także wyprowadzanie wniosków o wyrażeniu zgody na przysposobienie z wypowiedzi wobec członków rodziny lub z braku podejmowania jakichkolwiek czynności zmierzających do wyrażenia zgody (niestawienie się na rozprawę) [J. Ignaczewski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, s. 685]. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że wady oświadczenia woli co do wyrażenia zgody na przysposobienie nie mogą stanowić podstawy żądania obalenia przysposobienia po uprawomocnieniu się postanowienia orzekającego przysposobienie (wyrok SN z dnia 17 listopada 1969 r., II CR 465/69).

Europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci

Również europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci (Strasburg z dnia 24 kwietnia 1967 r.) stanowi iż „orzeczenie przysposobienia może nastąpić tylko wtedy, gdy co najmniej następujące osoby wyraziły na to zgodę i jej nie cofnęły: (a) matka oraz, jeżeli ojcostwo dziecka jest ustalone, także ojciec; albo w sytuacji, gdy ani ojciec, ani matka nie może wyrazić zgody – osoba lub instytucja, która została upoważniona do wykonania władzy rodzicielskiej w tym zakresie; (b) małżonek przysposabiającego. Właściwy organ nie może: (a) zrezygnować z uzyskania zgody którejkolwiek z osób wymienionych w ustępie 1 niniejszego artykułu, ani (b) nie uwzględnić odmowy wyrażenia zgody przez którąkolwiek z osób lub instytucji, o której mowa we wspomnianym ustępie 1, z wyjątkiem szczególnie uzasadnionych przypadków określonych przez prawo”.

Co powinien zawierać wniosek o przysposobienie dziecka?

Oczywiście mogą Państwo już na obecnym etapie sprawy przyjąć pisemne oświadczenie ojca o wyrażeniu zgody na adopcję dziecka przez Państwa. Dokument ten będą Państwo mogli przedstawić jako dowód sądowi, iż faktycznie mają Państwo zgodę rodzica. Jest to istotne z uwagi na to, iż przysposobienie może nastąpić jedynie poprzez przeprowadzenie postępowania sądowego. W tym celu muszą Państwo złożyć wniosek o przysposobienie dziecka. Zgodnie z art. 585 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o przysposobienie osoba przysposabiająca – Pani i mąż, składa w sądzie rejonowym wydział rodzinny i nieletnich właściwy dla osoby przysposabiającego lub przysposabianego. Zatem właściwość sądu jest przemienna; jest to właściwość dla osoby składającej wniosek (rodziców adopcyjnych) lub dla dziecka.

Składając wniosek o przysposobienie dziecka, muszą Państwo wskazać jako wnioskodawców siebie, a jako uczestników dziecko oraz jego biologicznego ojca. Dodatkowo wniosek musi być uzasadniony, by sąd mógł ocenić, z jakich przyczyn starają się Państwo o adopcję i czy będzie ona dobra dla dziecka. Jak często wskazują sądy, uzasadnienie wniosku powinno zawierać informację o tym, że wnioskodawcy są w stanie ponieść koszty utrzymania dziecka, motywację do adopcji np. niemożność posiadania biologicznego potomstwa, bycie rodziną zastępczą dla dziecka przez lata itp. Ponadto należy wskazać, dlaczego nie pozostaje ono pod władzą rodzicielską naturalnych rodziców oraz wykazać, że rodzice biologiczni dziecka nie sprzeciwiają się przysposobieniu, czyli fakt wyrażenia zgody blankietowej przez matkę oraz wskazanie do adopcji przez ojca. Wszystkie przytoczone w uzasadnieniu wniosku fakty muszą być udowodnione. W tym celu do wniosku winni Państwo załączyć:

1. skrócony odpis aktu małżeństwa (proszę pamiętać, iż nie może on być wydany wcześniej niż 3 miesiące przed złożeniem wniosku do sądu);
2. zaświadczenie o zarobkach (w przypadku małżonków zaświadczenie z zakładu pracy każdego;
3. zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że stan zdrowia osób, które chcą przysposobić dziecko, nie stoi na przeszkodzie przysposobieniu;
4. zupełny odpis aktu urodzenia dziecka, które ma być przysposobione;
5. zgoda rodziców na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającej (w przypadku przysposobienia całkowitego i pełnego) / ze wskazaniem osób przysposabiających jako kandydatów do przysposobienia (w przypadku przysposobienia niepełnego) wyrażona w dniu … (podać datę wyrażenia zgody) przed Sądem Rejonowym w … (podać miejscowość, w której znajduje się sąd);
6. jeżeli będą Państwo mieć zgodę ojca na piśmie, to również ją;
7. decyzję o ustanowieniu rodziną zastępczą;
8. mogą Państwo także poprosić o opinię z ośrodka adopcyjnego, z którym Państwo współpracują na co dzień. Sąd i tak zwróci się do ośrodka o opinię kwalifikacyjną oraz – jeżeli jest to uzasadnione dobrem dziecka – zasięgnie opinii innej specjalistycznej placówki.

Zgodnie z art. 586 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego sąd opiekuńczy orzeka o przysposobieniu po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa przysposabiających oraz osoby, których zgoda na przysposobienie jest potrzebna. Oznacza to, że wezwani zostaną Państwo oraz ojciec biologiczny, który będzie musiał oświadczyć, iż wyraża zgodę na przysposobienie przez Państwa jego dziecka. Ponieważ matka dziecka wyraziła już zgodę na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego, jej udział w rozprawie nie tylko nie jest wymagany, a wręcz jest zabroniony, co wynika z art. 586 § 3.

Tak więc jedyne, co muszą Państwo zrobić, to złożyć wniosek o przysposobienie w sądzie, a resztę zrobi już sąd. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych.

Opis stanu faktycznego z października 2014 r.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1983 r., sygn. akt IV CR 245/83
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1969 r.,sygn. akt  II CR 465/69