Usunięcie pełnoletniego syna partnera (pasierba) z mieszkania

Obowiązek alimentacyjny macochy (ojczyma)

Przez zawarcie związku małżeńskiego stała się Pani macochą dla syna męża, dlatego musi Pani mieć świadomość, że między macochą (ojczymem) a pasierbami w grę może wejść obowiązek alimentacyjny, który między innymi może polegać na dostarczeniu mieszkania.

Pasierb może żądać świadczeń alimentacyjnych od macochy lub ojczyma w przypadku wykazania swojego niedostatku oraz istnienia możliwości zarobkowych lub majątkowych macochy (ojczyma) oraz pod warunkiem, że odpowiada to zasadom współżycia społecznego, o czym stanowi art. 144 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.).

W orzecznictwie i piśmiennictwie przyjmuje się, iż „o zgodności żądania przez pasierba świadczeń alimentacyjnych od ojczyma lub macochy z zasadami współżycia społecznego może świadczyć na przykład to, że: pasierb został przyjęty do domu macochy lub ojczyma i był przez nich wychowywany; małżeństwo i wspólne pożycie jednego z rodziców pasierba z ojczymem lub macochą nie było krótkotrwałe; funkcjonowanie wspólności małżeńskiej jednego z rodziców pasierba z macochą lub ojczymem było harmonijne, a zachowanie pasierba względem macochy lub ojczyma było poprawne” (tak Jacek Wierciński w: „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”).

Zobacz też: Czy można wyrzucić dorosłe dziecko z domu?

Sąd może zawezwać macochę (ojczyma) do płacenia alimentów na pasierbów

Tym samym w razie sporu, czy ma Pani obowiązek alimentacyjny względem swojego pasierba, sąd będzie badał więź, jaka się między Wami wykształciła, okoliczności przyjęcia pasierba na mieszkanie i dostarczania mu środków utrzymania, a także Pani sytuację majątkową. Ponadto nie bez znaczenia będzie też to, czy matka pasierba żyje oraz czy jego rodzice mają możliwości zaspokojenia jego potrzeb, w tym potrzeb mieszkaniowych. Powyższe potwierdza orzecznictwo. Na przykład Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4.04.1968 r., sygn. akt III CZP 27/68, stwierdził, po pierwsze, że „obowiązek alimentacyjny względem dziecka obciąża w całości lub w części jego krewnych nie będących rodzicami dziecka, jeżeli zasady współżycia społecznego nie uzasadniają obciążenia tym obowiązkiem ojczyma (macochy)”; po drugie: „w art. 144 krio rozszerzony został krąg osób zobowiązanych i uprawnionych do alimentacji przez wprowadzenie wzajemnego obowiązku alimentacyjnego między pasierbem z jednej a jego ojczymem i macochą z drugiej strony”; po trzecie: „obowiązek alimentacyjny tych osób istnieje jednak tylko w wypadku, gdy odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Obowiązku alimentacyjnego ojczyma (macochy) nie stwarza zatem sam fakt zawarcia małżeństwa matki lub ojca dziecka, gdyż potrzeba nadto wytworzenia się takiej sytuacji, w której żądanie dziecka świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki (bądź żony swego ojca) odpowiadać będzie ogólnemu poczuciu słuszności, znajdującemu uzasadnienie w istniejących regułach moralności i dobrych obyczajach społeczeństwa. Obowiązek więc i zakres tego obowiązku w każdym konkretnym wypadku będzie zależeć od ustalenia, czy w okolicznościach ujawnionych w sprawie żądanie świadczenia alimentów wysunięte w stosunku do ojczyma (macochy) i wysokość tego żądania zgodne są z zasadami współżycia społecznego”; po czwarte: „obowiązek alimentacyjny ojczyma (macochy) – ze względu na lokatę tego obowiązku – należy w zasadzie traktować loco parentis, a więc w zasadzie na równi z obowiązkiem rodziców dziecka. Obowiązek ojczyma (macochy) nie może jednak wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego rodziców dziecka, gdyż nie dałoby się to pogodzić z zasadami współżycia społecznego. Dziecko będzie mogło jednak żądać świadczeń alimentacyjnych od swego ojczyma (macochy) w całości lub w części w każdym wypadku, gdy rodzice nie będą mogli spełnić swego obowiązku wobec dziecka albo gdy ich możliwości zarobkowe i majątkowe nie wystarczą na zaspokojenie potrzebnych dziecku lub w konkretnym wypadku uzasadnionych środków utrzymania i wychowania, ale zawsze tylko wtedy, gdy odpowiada to zasadom współżycia społecznego”.

Za wyłączeniem Pani obowiązku alimentacyjnego względem pasierba będzie natomiast przemawiał fakt, iż pasierb jest aktualnie osobę pełnoletnią oraz że jego sposób życia należy obecnie ocenić w odczuciu społecznym negatywnie. W myśl bowiem art. 133 § 3 K.r.o.: „Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

Zobacz również: Jak pozbyć się dorosłego syna z domu?

Wezwanie do wyprowadzki i eksmisja albo wypowiedzenie umowy użyczenia

Podsumowując, może Pani wezwać pasierba, aby się wyprowadził z Pani mieszkania. Jednakże, jeśli nie spełni on dobrowolnie Pani żądania, będzie Pani wtedy musiała wystąpić do sądu cywilnego z pozwem o jego eksmisję. Wówczas może wyniknąć kwestia, czy jest Pani zobowiązana względem pasierba do świadczeń alimentacyjnych. Niemniej doradzałabym w pozwie o eksmisję nie eksponować kwestii alimentacyjnej.

Skoro pasierb zakłóca Pani spokój i ciszę nocną, podstawę żądania eksmisji może stanowić art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: „Współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie”. Proszę mieć jednak na uwadze, iż naganne zachowanie musi być uporczywe czyli częste, powtarzające się lub rażąco naganne, tj. o dużym nasileniu złej woli ze strony pasierba.

Ewentualnie w opisanym przypadku inną podstawą żądania eksmisji może stanowić utrata tytułu prawnego do lokalu, jeśli przyjąć, że pasierb zamieszkiwał w Pani lokalu na podstawie umowy użyczenia, którą następnie mu Pani wypowiedziała. Jeżeli przedmiotem użyczenia jest lokal mieszkalny, przez analogię można zastosować terminy wypowiedzenia przewidziane dla najmu, tj. na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4.04.1968 r., sygn. akt III CZP 27/68