Jak uzyskać prawo do współwłasności domu wybudowanego na działce męża?

Nakłady i wydatki na majątek osobisty męża a podział majątku

Sytuacja, jaką Pani przedstawiła, nie jest komfortowa. Niestety w polskim prawie decyduje zasada, iż to, co zostało wybudowane na gruncie właściciela, stanowi własność właściciela nieruchomości.

Zawierając związek małżeński, ustanowili Państwo wspólność ustawową, która jest wspólnością majątkową obejmującą dorobek małżonków, na który składają się przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jedno z nich. Dorobkiem małżonków są także pobrane wynagrodzenia za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej, a także z majątku wspólnego oraz osobistego każdego z małżonków (aktualne brzmienie art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego; dalej „K.r.o.”). O przynależności określonego składnika do majątku wspólnego nie decydują zatem okoliczności związane ze sposobem i formą jego nabycia, czy udziałem w transakcji obojga małżonków, ale przede wszystkim czas nabycia, który przypadać musi na okres trwania wspólności ustawowej. Nadto należy podnieść, że zgodnie z dyspozycją art. 45 § 1 K.r.o. – każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, jak również może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Pojęciem majątku wspólnego należy przy tym obejmować nie tylko aktywa, które potocznie są utożsamiane z majątkiem, ale także pasywa, które z woli małżonków stały się elementem dorobku.

Zobacz również: Lokator bez zgody współwłaściciela

Zabezpieczenie prawa do wspólnie wybudowanego domu na działce należącej do odrębnego majątku męża

Przepis art. 45 § 1 K.r.o. stanowi między innymi, że każde z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczyniło ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. Dokonanie nakładów na rzecz przez jej posiadacza może uzasadniać roszczenie wobec właściciela rzeczy o zwrot tych nakładów, jeśli zachodzą ku temu podstawy przewidziane w art. 226 i nast. Kodeksu cywilnego (K.c.). Przy czym roszczenia takie mają charakter obligacyjny i powinny być dochodzone w postępowaniu procesowym. W związku zaś z unormowaniem zawartym w art. 567 § 3 K.p.c., nakazującym stosowanie do postępowania o podział majątku wspólnego odpowiednich przepisów o dziale spadku, przyjąć należy – na podstawie art. 618 § 2 K.p.c. w związku z art. 686 i 688 K.p.c. – że dochodzenie roszczeń z tytułu wzajemnych rozliczeń nie jest możliwe po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego, chociażby roszczenia te nie były zgłoszone w toku postępowania działowego i nie zostały objęte postanowieniem działowym.

Zobacz również: Dopisanie małżonka do pozwolenia na budowę

Rozszerzenie wspólności ustawowej na dom

Niestety bez zgody i woli męża nie uda się Pani rozszerzyć wspólności ustawowej na dom. Pozostaje jedynie kwestia dochodzenia zwrotu nakładów w toku sprawy o podział majątku wspólnego. Wszelkie nakłady, czyli cała budowa domu ze środków wspólnych, podlegają rozliczeniu w toku sprawy o podział majątku wspólnego.

Dzieci dziedziczą spadek. Spadkiem są więc nakłady na majątek osobisty męża. Można jak najbardziej wystąpić z roszczeniem o zwrot nakładów i wówczas uzyska Pani wpis w księdze wieczystej. Aby jednak dokonać takiego wpisu, konieczne jest założenie sprawy sądowej. Mąż może dokonać darowizny na rzecz siostry. Oczywiście prawo Pani i dzieci do zamieszkiwania trwa nadal i jesteście Państwo chronieni przez przepisy dotyczące praw lokatorów.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555