Jak zmusić syna narkomana na przymusowe leczenie?

Kiedy sąd kieruje na przymusowe leczenie z uzależnienia?

Jedyną możliwością w niniejszej sprawie jest skierowanie syna na przymusowe leczenie, które niestety wymaga ingerencji sądu, o ile syn nie jest ubezwłasnowolniony.

Zgodnie z treścią art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) – osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego. Oczywiście przepis ten dotyczy także osób uzależnionych od innych niż alkohol substancji – narkotyków, dopalaczy.

Przesłanki medyczna i społeczna do zastosowania przymusowego leczenia odwykowego

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2018 r.: „1. Dopuszczalnym jest orzeczenie obowiązku leczenia odwykowego w razie zaistnienia kumulatywnie dwóch przesłanek – medycznej (uzależniania od alkoholu) i społecznej, wskazującej na postępujące negatywne skutki uzależnienia, najczęściej – na rozkład relacji rodzinnych. Obie przesłanki (medyczna i społeczna) wymagane do zastosowania przymusowego leczenia odwykowego muszą występować w chwili orzekania co do istoty sprawy przez sądy meriti.

2. Zaniechanie przez osobę uzależnioną od alkoholu na pewien czas przed wydaniem rozstrzygnięcia, negatywnych zachowań podpadających pod normę zawartą w przepisie art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 487), nie niweczy merytorycznej zasadności żądania orzeczenia obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Rozpoznając wniosek w tym przedmiocie, sąd powinien ocenić, czy tego rodzaju zmiana w zachowaniu ma charakter trwały, czy jedynie tymczasowy, powodowany możliwością uwzględnienia żądania. Przy tej ocenie znaczenie mają okres, przez jaki osoba nadużywająca alkoholu nie narusza porządku publicznego względnie praw i wolności innych osób, oraz przyczyny zmiany jej postępowania (I CSK 763/17).”

Zobacz również: Wniosek o przymusowe leczenie psychiatryczne

Opinia biegłego sądowego

Zatem należy podnieść, iż kierując osobę na przymusowe leczenie, w pierwszej kolejności sąd bada problem medyczny, a więc uzależnienie od alkoholu. W sprawie dlatego kluczowa jest opinia biegłego, gdyż sąd nie posiada informacji specjalnych na ten temat. Z doświadczenia i praktyki wiem, że sąd przeważnie wyrokuje tak, jak to zostało wskazane w opinii, i nie przeciwstawia się niniejszym twierdzeniom. Ponadto kluczowa jest także druga przesłanka – społeczna, a więc naruszanie spokoju publicznego, a także rodzinnego.

Ponadto zgodnie z kolejnym stanowiskiem Sąd Najwyższego: Zobowiązanie, o którym mowa w art. 26 ust. 1 w związku z art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1286 ze zm.), ma charakter wyjątku od zasady dobrowolności leczenia. Nakazuje to dokonywanie ścisłej wykładni tych przepisów, mając również na uwadze ochronę wolności i godności osobistej osób uzależnionych. Jeżeli zatem sąd dopatrzy się, że zachodzi sytuacja wyjątkowa, czyli osobę uzależnioną należy poddać przymusowemu leczeniu odwykowemu, to powinien to wykazać, w szczególności podając, obok braku poddania się dobrowolnemu leczeniu, ważne powody społeczne, w tym powodowanie przez osobę uzależnioną rozkładu życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylanie się od pracy, systematyczne zakłócania spokoju lub porządku publicznego itp. Jeżeli uczestnik podjął leczenie dobrowolne i nie stanowi ono próby uniknięcia skutków, wynikających ze wskazanych przepisów ustawy, przepisy te nie mają do niego zastosowania (I CSK 538.17).

Zobacz również: Podałam męża do komisji alkoholowej

Wniosek o przymusowe leczenie osoby uzależnionej

Wymagane przez przepisy art. 24 w zw. art. 26 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przesłanki medyczna i społeczna do zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, muszą istnieć w chwili wydawania postanowienia co do istoty sprawy. W razie jednak zaprzestania przez osobę uzależnioną od alkoholu negatywnych zachowań wyczerpujących przesłankę społeczną, przed merytorycznym rozstrzygnięciem, sąd powinien ocenić przyczyny i trwałość takiej zmiany (postanowienie SN III CSK 17/12).

Jeżeli zatem syn jest uzależniony od alkoholu lub od innych środków odurzających, a także narusza porządek publiczny oraz społeczny, może Pani skierować do sądu rejonowego miejsca zamieszkania wniosek o przymusowe leczenie syna. Proszę we wniosku opisać obecną sytuację – sąd wtedy będzie poszukiwał syna i skieruje go do biegłego w celu wykonania odpowiednich badań, a ostatecznie orzeknie o ewentualnym przymusowym leczeniu.

Zobacz również: Ubezwłasnowolnienie alkoholika

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2018 r. sygn. akt I CSK 763/17