• Zaktualizowano: 2024-12-30 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Mam ograniczone prawa rodzicielskie wyrokiem sądu o rozwód. Matka chce je wywieźć kilkaset km ode mnie, bo chce ułożyć sobie życie. Jeden syn ma 14 lat i absolutnie nie chce z nią jechać, chce zostać ze mną. Matka nie wyraża na to zgody i chce go wysłać całkowicie w inny koniec Polski do szkoły z internatem. Nie będzie ze mną, ale też nie z nią. Robi to ze złości dla mnie i syna. Czy mimo ograniczenia praw mogę starać się, aby syn był ze mną, gdy tego bardzo chce?
Wskazać należy, że władza rodzicielska nie jest wyłącznie relacją pomiędzy rodzicami a ich dzieckiem, uczestnikiem tych relacji jest również państwo. Wykonywanie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami dziecka. Chodzi tu o wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Wskazano, że sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Zgodnie z art. 107 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia (art. 107 § 2).
Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:
Nawet spełnienie tych trzech przesłanek nie musi w każdej sytuacji prowadzić do pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Zawsze będzie decydować dobro dziecka. Podkreślić należy, że przy wyborze rodzica, któremu powierza się wykonywanie władzy rodzicielskiej, znaczenie ma więź uczuciowa dzieci z rodzicem oraz wiek dzieci. Należy kierować się kwalifikacjami podmiotowymi obojga rodziców, uwzględniając ich zdolności wychowawcze. W każdym konkretnym wypadku należy ocenić, które z rodziców daje lepszą gwarancję prawidłowego wychowania dziecka. Okolicznością nadrzędną, którą sąd winien kierować się przy powierzaniu władzy rodzicielskiej, jest dobro małoletnich.
Jak wynika z wytycznych Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1968 r., sygn. akt III CZP 70/66, orzeczenie o ograniczeniu władzy rodzicielskiej temu z rodziców, któremu nie powierza się jej wykonywania musi być sformułowane w sposób konkretny. Orzeczenie ograniczające władzę rodzicielską jednego z rodziców na podstawie art. 107 może m. in. obejmować decyzje, co do kwestii związanych ze zmianą miejsca pobytu dzieci, z organizowaniem ich wypoczynku, leczeniem, wyborem szkoły, zawodu itp. Wybór tego z rodziców, któremu powinno się powierzyć w wypadku ich rozłączenia wykonywanie władzy rodzicielskiej nie jest rzeczą łatwą, zwłaszcza w sytuacji typowej, gdy walory ich obojga, jako wychowawców dziecka są wysokie. Jest rzeczą oczywistą, że kryterium naczelnym jest, tak jak w przypadku wydawania innych decyzji z zakresu władzy rodzicielskiej, dobro dziecka. Rozstrzygnięcia w tym przedmiocie nie można natomiast traktować jako „sporu prywatnego” między rodzicami (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1950 r.).
Przy wyborze jednego z rodziców jako tego, który będzie wykonywał władzę rodzicielską w pełnym zakresie, należy mieć na uwadze kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców, w tym także ich zdolności wychowawcze. Stosownie do tego należy każdorazowo ocenić, które z nich daje lepszą gwarancję wychowania dziecka na prawego człowieka. Przy wydawaniu orzeczenia na podstawie art. 107 należy mieć na uwadze cechy dziecka, a więc jego wiek i płeć. Przy wyborze rodzica, któremu powierza się władzę rodzicielską, nie ma rozstrzygającego znaczenia ani stanowisko (nawet zgodne) rodziców, ani ich wina w spowodowaniu rozłączenia, chyba że stanowi ona wyraz nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1949 r., sygn. akt WaC 76/49, a także orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1974 r., sygn. akt II CR 1229/54).
Z treści przesłanego postanowienia wynika, że Pana władza rodzicielska jest ograniczona do współdecydowania o istotnych sprawach dzieci. Dlatego też za każdym razem będzie wymagana Pana zgoda dla np. zmiany miejsca zamieszkania, przeprowadzenia zabiegu medycznego, zapisania do szkoły. Jeżeli chciałby Pan, aby syn mieszkał z Panem, to musiałby Pan złożyć wniosek do sądu rejonowego wydziału R=rodzinnego o zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie władzy rodzicielskiej i powierzenie Panu wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem, a także ustalenie miejsca zamieszkania syna u Pana. Jako dowody proszę zawnioskować o wysłuchanie małoletniego, a także opinię opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów celem wykazania, że zgodnie z dobrem dziecka to Pan aktualnie powinien przejść wykonywanie władzy rodzicielskiej. Zatem oczywiście może Pan podjąć działania w celu przejęcia opieki, ale do tego niestety potrzebne jest rozstrzygnięcie sądu. Aktualnie może Pan nie zgodzić się na tą szkołę z internatem. Wówczas w tym zakresie matka dziecka będzie musiała uzyskać zezwolenie sądu.
Konflikt o miejsce zamieszkania dziecka
Pani Anna i Pan Tomasz są po rozwodzie. Pan Tomasz ma ograniczone prawa rodzicielskie, ale utrzymuje regularne kontakty z 13-letnią córką. Córka wyraziła chęć zamieszkania z ojcem, ponieważ w nowym domu matki czuje się niekomfortowo. Matka zdecydowała jednak o wysłaniu córki do internatu w odległym mieście, by „odciążyć siebie i ojca”. Pan Tomasz złożył wniosek do sądu o ustalenie miejsca zamieszkania córki u niego, przedstawiając opinię psychologa, który potwierdził, że zmiana miejsca zamieszkania jest zgodna z dobrem dziecka.
Wysłuchanie dziecka w sądzie
Pan Marek, mający ograniczone prawa rodzicielskie, dowiedział się, że jego była żona planuje wyjazd z 15-letnim synem na stałe za granicę. Syn nie zgadza się na wyjazd i chce zamieszkać z ojcem, z którym ma bardzo dobrą relację. Pan Marek złożył wniosek do sądu o zmianę miejsca zamieszkania dziecka. Sąd przesłuchał syna i uwzględnił jego zdanie, uznając, że więź z ojcem oraz stabilność obecnego otoczenia są kluczowe dla jego dobra. Syn został pod opieką ojca.
Szkoła z internatem jako powód sporu
Pani Katarzyna i Pan Adam są rozwiedzeni, a ich 14-letni syn ma pozostać z matką. Syn chce jednak mieszkać z ojcem, ponieważ woli środowisko szkolne w jego miejscu zamieszkania. Pani Katarzyna, nie chcąc, by syn mieszkał u ojca, postanowiła zapisać go do szkoły z internatem w odległym mieście. Pan Adam złożył wniosek o zmianę decyzji dotyczącej władzy rodzicielskiej i ustalenie miejsca zamieszkania syna u niego. Sąd uznał, że szkoła z internatem wbrew woli dziecka nie leży w jego najlepszym interesie, i powierzył opiekę Panu Adamowi.
Jeśli dziecko wyraża chęć zamieszkania z ojcem, mimo ograniczonych praw rodzicielskich ojca, kluczowe jest skierowanie sprawy do sądu. Sąd, kierując się dobrem dziecka, może zmienić dotychczasowe rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodzicielskiej i ustalić miejsce zamieszkania dziecka. Warto zadbać o odpowiednie dowody, takie jak opinie specjalistów czy wysłuchanie dziecka.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach rodzinnych? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi specjaliści przygotują dla Ciebie odpowiednie pismo lub udzielą porady online.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1968 r., sygn. akt III CZP 70/66
3. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1949 r., sygn. akt WaC 76/49
4. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1974 r., sygn. akt II CR 1229/54
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
