Mieszkanie wykupione z bonifikatą a podział majątku

Nabycie mieszkania z 95-procentową bonifikatą w czasie trwania małżeństwa a spłata małżonka po rozwodzie

Udziały Pani oraz małżonka w majątku wspólnym są równe i wynoszą po 50% dla każdego z Was. W razie przyznania na zasadach wyłączności prawa własności lokalu mieszkalnego Pani dojdzie do zasądzenia na rzecz ex spłaty.

Skoro zatem do nabycia doszło w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, to zgodnie z dyspozycją art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) stanowi ono majątek wspólny. Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że do nabycia przez małżonków lokalu doszło z zastosowaniem 95-procentowej bonifikaty. Własność mieszkania weszła w skład majątku wspólnego niezależnie od tego, czy najemcą lokalu była wyłącznie Pani, czy też mąż był współnajemcą. Udzielenie bonifikaty w związku z nabyciem mieszkania na własność nie powoduje, że mieszkanie weszło w skład Pani majątku osobistego lub majątku osobistego małżonka.

Według art. 31 § 1 K.r.o. – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Zobacz również: Mieszkanie komunalne a rozwód

Jaka wartość mieszkania powinna być brana pod uwagę w chwili podziału majątku - zakupu czy wartość w chwili orzekania?

Dla wejścia do majątku wspólnego ma jedynie znaczenie czas nabycia praw majątkowych. Jeśli środki na nabycie pochodzą z majątku

wspólnego, nie ma też znaczenia, czy stroną czynności prawnej, której skutkiem jest nabycie składnika majątku wspólnego są oboje małżonkowie, czy tylko jeden z małżonków (Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 grudnia 2009 r., sygn. akt. II CSK 273/2009, LexPolonica nr 2132146).

A skoro własność mieszkania weszła w skład majątku wspólnego małżeńskiego, to mieszkanie stanie się przedmiotem podziału tego majątku.

Wysokość spłaty na rzecz małżonka i wysokość kwoty uzyskanej ze sprzedaży mieszkania, która przypadnie poszczególnym małżonkom, uzależnione są od udziału, jaki każdy z małżonków miał w majątku wspólnym małżeńskim.

Przy ustalaniu, jaka wartość mieszkania powinna być brana pod uwagę w chwili podziału majątku wspólnego, wskazać można na zasady, jakie są stosowane przy znoszeniu współwłasności.

W uchwale z dnia 5 maja 1978 r. (III CZP 26/78) SN wskazał: „Dokonując w sprawie o zniesienie współwłasności szacunku nieruchomości wspólnej, sąd bierze za podstawę jej wartość z chwili orzekania, a praktycznie z chwili dokonywania tego szacunku.

Czy sąd II instancji powinien uwzględnić zmianę wartości składników majątkowych wchodzących w skład dzielonego majątku wspólnego małżonków?

Tym samym sąd uwzględnia także przyrost wartości nieruchomości, jaki wystąpił między chwilą powstania współwłasności a datą jej zniesienia, i to niezależnie od tego, jaka była przyczyna tego przyrostu”.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1982 r. (III CZP 51/82) wskazuje, iż „Sąd rewizyjny obowiązany jest uwzględnić powstałą w toku postępowania odwoławczego znaczną zmianę wartości składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego”.

A według uchwały SN w składzie siedmiu sędziów z dnia 22 września 1983 r. (III CZP 23/83) – „sąd II instancji uwzględnia zmianę wartości składników majątkowych wchodzących w skład dzielonego majątku wspólnego małżonków, w stosunku do wartości tych składników wynikającej z akt sprawy sądu I instancji, jeżeli te zmiany wartości są następstwem zmienionego (nowego) stanu prawnego, na podstawie którego ma być wydane rozstrzygnięcie. W sytuacji gdy zmiany wartości składników majątkowych wynikają z okoliczności faktycznych, sąd II instancji uwzględnia te zmiany wtedy, kiedy zmiany wartości są faktami powszechnie znanymi lub wiadomymi sądowi urzędowo albo gdy skarżący powołał się na zmienioną wartość przedmiotu podziału jako całości lub części tego przedmiotu, która ma w stosunku do całości wartość przeważającą, jeżeli nie mógł on powołać się na te fakty w pierwszej instancji.”.

Ustalenie wartości składników majątku wspólnego 

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 grudnia 1969 r., sygn. akt. III CZP 12/69 (OSNPC 1970, nr 3, poz. 39) wskazał, iż ustalenie wartości składników majątku wspólnego następuje według cen z chwili orzekania o podziale, a nie z chwili ustania wspólności lub innej chwili.

Sąd, dokonując podziału majątku wspólnego, w skład którego wchodzi prawo własności mieszkania, uwzględniał będzie wartość tego mieszkania na dzień dokonywania podziału. Będzie to wartość rynkowa mieszkania lub inna wartość, na jaką zgodzą się strony i będzie ona przez sąd uznana za odpowiednią w danej sytuacji.

Zatem ewentualna spłata to kwota równa połowie wartości rynkowej mieszkania z chwili orzekania o podziale majątku.

Zobacz również: Mieszkanie wojskowe po rozwodzie

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., sygn. akt. II CSK 273/2009
3. Uchwala Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1978 r. sygn.akt III CZP 26/78
4. Uchwala Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 r., sygn. akt. III CZP 12/69