Wykwaterowanie męża po rozwodzie

Prawo do korzystania z mieszkania po rozwodzie

Przyjmuję, że dom, w którym zamieszkuje Pani z byłym mężem, należy do Pani majątku osobistego.

W trakcie małżeństwa sytuacja małżonka jest jasna.

Zgodnie z art. 28¹ „jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego”.

Prawo do korzystania z mieszkania jest niezależne od ustroju majątkowego, jaki istnieje pomiędzy małżonkami. Może więc być uznane za element przyjętego przez ustawodawcę reżimu podstawowego, regulującego stosunki majątkowe między wszystkimi małżonkami – por. M. Nazar, System Prawa Prywatnego…, 2014, s. 446–447, nb. 329. Także zmiany ustroju majątkowego po powstaniu małżeństwa (zarówno umowne, jak i przymusowe) nie mają wpływu na istnienie wskazanego uprawnienia (por. wyrok SA w Białymstoku z 9 grudnia 2010 r., sygn. akt I ACa 565/2010, LexisNexis nr 2591268, „Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej” 2011, nr 1, s. 10–16).

Czy były mąż może korzystać z mieszkania należącego do majątku osobistego żony?

Regulacja art. 28¹ ma umożliwiać małżonkowi niemającemu praw do mieszkania korzystanie z niego łącznie z małżonkiem, który korzystanie z mieszkania opiera na tytule prawnym. Nie wyłącza ona prawa do mieszkania i praw do przedmiotów urządzenia domowego z majątku osobistego małżonka, który je nabył. Nie tworzy również wspólnego tytułu prawnego dla obojga małżonków do korzystania z przedmiotów takich praw (tak T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze…, 2012, s. 72, nb. 83).

Należy jednak zaznaczyć, że tytuł do korzystania z domu istnieje do czasu, gdy małżeństwo ustanie, zostanie unieważnione lub gdy nastąpi rozwód albo orzeczenie separacji.

W wypadku postępowania rozwodowego sąd rozpatrujący sprawę będzie jednak z urzędu orzekał w wyroku kończącym sprawę o sposobie korzystania przez małżonków ze wspólnego mieszkania do chwili, gdy będą oni w tym mieszkaniu mieszkać (art. 58 § 2 zdanie 1 – nie wiem, czy takie orzeczenie miało miejsce w Państwa wyroku rozwodowym). Na wniosek jednego z małżonków może także nakazać eksmisję drugiego z nich, jeżeli ten swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie (art. 58 § 2 zd. 2), a na wniosek obojga z nich może orzec o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków (art. 58 § 2 zd. 3).

Zobacz również: Mąż wyprowadził się z domu a rozwód

Jak pozbyć się byłego męża z mieszkania?

Pani były mąż nie ma zamiaru obecnie opuścić mieszkania, więc powinna mu Pani wypowiedzieć umowę użyczenia i żądać opuszczenia

lokalu bądź zażądać jego eksmisji wobec jego skandalicznego zachowania się.

Sąd Najwyższy w wyroku z 21 marca 2006 r. (sygn. akt V CSK 185/ 05) stwierdził, że „małżonek, któremu stosownie do art. 28 zn. 1 k.r.o. przysługuje prawo do zamieszkiwania w mieszkaniu będącym osobistym majątkiem męża czy żony, jest lokatorem w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów”.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego:

„1. Jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, inny lokator lub właściciel innego lokalu w tym budynku może wytoczyć powództwo o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia.

2. Współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie”.

Zobacz również: Jak wyrzucić męża z domu?

Eksmisja byłego męża po rozwodzie 

Do Pani przypadku będzie miał zastosowanie ust. 2 powyższego przepisu. Współlokatorem – zgodnie z definicją ustawową – jest osoba zamieszkująca wspólnie z innym lokatorem niezależnie od tego, czy jej tytuł prawny do używania lokalu jest samodzielny, czy też wynika z prawa lokatora, o czym stanowi art. 2 ust. 2 pkt 3.

Żądanie orzeczenia przez sąd eksmisji współlokatora jest uzasadnione, jeżeli w toku postępowania zostanie wykazane, że korzystając z lokalu, współlokator zachowuje się w sposób rażąco naganny, przez co uniemożliwia wspólne z nim zamieszkiwanie. Ponieważ podstawą orzeczenia eksmisji jest tylko rażąco naganne postępowanie współlokatora, nie wystarczy, aby zachowywał się w jakikolwiek sposób pozostający w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Konieczne jest bowiem takie działanie lub zachowanie, które w obiektywnej ocenie zasługuje na szczególne potępienie.

Uprawnienia byłego męża do mieszkania - uprawnienia współlokatora

Współlokator – odmiennie niż podmioty wymienione w ust. 1 – ma uprawnienie jedynie do żądania nakazania współlokatorowi opróżnienia zajmowanego wspólnie z nim lokalu, nie mogąc przy tym domagać się rozwiązania przez sąd stosunku prawnego uprawniającego pozwanego do używania lokalu.

Konsekwencją takiego stanu prawnego jest brak możliwości pozbawienia współlokatora tytułu prawnego do lokalu, przy jednoczesnym odebraniu mu uprawnienia do korzystania z lokalu.

„Na podstawie ust. 2 komentowanego przepisu można żądać eksmisji współlokatora również wówczas, gdy jest nim małżonek lub rozwiedziony małżonek lokatora. Ponadto małżonek jest uprawniony domagać się eksmisji współmałżonka w toku postępowania o orzeczenie rozwodu (art. 58 § 2). Jeżeli jednak w trakcie trwania sprawy o rozwód małżonek nie wniósł o orzeczenie eksmisji drugiego małżonka ze wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego, może to uczynić na podstawie art. 13 ust. 2 u.o.p.l.” (uchwała SN z 12 czerwca 2008 r., sygn. akt III CZP 41/2008, Lexis.pl nr 1898831).

Reasumując, jeżeli lokal należy do wyłącznej Pani własności, może Pani na podstawie powyższego przepisu żądać eksmisji byłego małżonka z uwagi na to, ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Nie znam szczegółów, ale uporczywe niedokładanie się do kosztów utrzymania mieszkania, ciągłe pijaństwo oraz zachowania mogące świadczyć nawet o znęcaniu się psychicznym nad Panią mogą być podstawą do orzeczenia eksmisji Pani byłego męża.

Samo jednak fizyczne usunięcie Pani byłego męża z domu nie będzie łatwe, bowiem sąd zapewne przyzna mu lokal socjalny i wstrzyma eksmisję do czasu zaproponowania przez gminę lokalu socjalnego, co często trwa przez określony czas.

Zobacz również: Kiedy żona może wyrzucić męża z domu?