Szybka separacja i podział majątku

Orzeczenie separacji

Proszę pozwolić, iż jednak wytłumaczę Panu zasadność orzeczenia separacji i rozwodu, gdyż będzie to pomocne w podjęciu przez Pana decyzji. W pierwszej kolejności zaznaczam, że nie można otrzymać orzeczenia separacji w jeden dzień. Konieczne jest złożenie pozwu do sądu okręgowego miejsca zamieszkania i oczekiwanie na wyznaczenie rozprawy. Z uwagi na konieczność ustosunkowania się jedynie do okoliczności wspólności majątkowej i odpowiednio jej ustania, skupię się właśnie na niniejszym zagadnieniu.

Separacja a rozwód

Zgodnie bowiem z treścią art. 614 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej”. W świetle komentowanego przepisu separacja przynosi takie skutki jak rozwód, z wyjątkiem:

• możliwości zawarcia małżeństwa, tzn. zawarcie nowego małżeństwa po orzeczeniu separacji nie jest możliwe;
• zwolnienia małżonków z obowiązku wzajemnej pomocy, tzn. małżonkowie pozostający w separacji mają obowiązek wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

Nie budzi wątpliwości bowiem, iż orzeczenie rozwodu powoduje powstanie rozdzielności majątkowej z mocy prawa.

Natomiast zgodnie z treścią art. 54:

„§ 1. Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.

§ 2. Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej”.

Rozdzielność majątkowa istotnie powstanie między małżonkami w wyniku orzeczenia separacji pod warunkiem jednak, że przed tym orzeczeniem istniała między małżonkami wspólność majątkowa – bez względu na podstawę jej powstania. W tym zakresie przepis ten ma charakter przymusowy i jest to stanowisko powszechne w literaturze [por. J. Panowicz-Lipska, Instytucja separacji, s. 27; T. Smyczyński, Kierunki reformy, s. 310; B. Czech, w: K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, s. 483].

Jeżeli natomiast przed orzeczeniem separacji między małżonkami już istniała rozdzielność majątkowa, powstała z mocy ustawy (por. komentarz do art. 53), z orzeczenia sądu (por. komentarz do art. 52) czy na podstawie intercyzy (por. tezy do art. 47 § 1), to przepis ten w istocie rzeczy nie rodzi de lege lata żadnych skutków prawnych. E. Michniewicz-Broda (por. Majątkowe skutki separacji, s. 78, teza 2) wskazuje, że jeśli skutkiem zniesienia separacji jest przywrócenie wspólności ustawowej lub umownej, powstały z powrotem ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej obowiązuje na przyszłość, nie obejmuje więc przedmiotów majątkowych nabytych przez każdego z małżonków w czasie obowiązującej ich rozdzielności.

Zobacz również: Rozwód po roku małżeństwa

Podział majątku przy separacji

Przedmioty te będą mogły być w późniejszym czasie włączone do wspólności z ograniczeniami wynikającymi z art. 49 Kodeksu rodzinnego, jeśli małżonkowie wyrażą taką wolę, zawierając stosowną umowę majątkową o rozszerzeniu wspólności (art. 47 § 1). G. Jędrejek (por. Separacja a prowadzenie działalności gospodarczej, s. 27, teza 1) podnosi, że w przypadku separacji (podobnie jak i rozwodu) podział majątku wspólnego w wyroku orzekającym separację nie jest obligatoryjny. Może on nastąpić nie tylko na drodze sądowej, ale także na podstawie umowy między małżonkami. W przypadku separacji sposób podziału wchodzących w skład majątku wspólnego praw spółkowych uzależniony jest od tego, czy jeden z małżonków lub też małżonkowie chcą nadal prowadzić działalność gospodarczą.

Należy także podnieść, iż ustrój rozdzielności powstały w wyniku orzeczenia separacji ma charakter przymusowy i pozostaje ustrojem obligatoryjnym przez cały okres separacji. Wyłączona jest więc możliwość dowolnego kształtowania stosunków majątkowych między małżonkami.

Jeżeli w pierwszej kolejności chcą Państwo uzyskać orzeczenie o separacji, to w tym momencie przestania obowiązywać Państwa ustrój wspólności majątkowej i jak najbardziej mogą Państwo podzielić majątek wspólny – przyznając wszystko jednemu z małżonków. W przypadku śmierci i prawomocnie orzeczone separacji, powstaje skutek taki sam jak przy orzeczeniu rozwodu – małżonek, który żyje, nie jest w kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym, a więc nie dochodzi do dziedziczenia ustawowego po zmarłym małżonku.

Zobacz również: Separacja skutki prawne