Przesłanki do rozwodu

Warunki uzyskania rozwodu

Zgodnie z art. 56 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej jako K.r.io.) „sąd rozwiązuje małżeństwo przez rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Pozew o rozwód może wnieść każdy z małżonków”. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 października 1999 r. (sygn. akt III CKN 386/98) wskazał, że „wspólne pożycie polega na duchowej, fizycznej oraz gospodarczej więzi małżonków, stanowiącej cel małżeństwa i umożliwiającej realizację jego podstawowych zadań. Rozkład pożycia jest zupełny dopiero wtedy, gdy uległy zerwaniu wszystkie wyżej wymienione więzi łączące małżonków, a więc więź duchowa, fizyczna oraz gospodarcza. Rozkład, o którym mowa, jest przy tym procesem rozciągniętym w czasie, a nie zdarzeniem jednorazowym”.

W dużym uproszczeniu więź duchowa to więź emocjonalna, a więc wzajemna miłość i zaufanie. Więzią gospodarczą jest wspólne zamieszkanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Z kolei więź fizyczna to współżycie fizyczne małżonków. Co do zasady, jeśli całkowicie ustały wszystkie powyższe wspólnoty małżeńskie, a stan ten ma charakter trwały, czyli nie ma widoków na uratowanie małżeństwa, sąd orzeka rozwód. Podkreślam jednakże, że wspólne zamieszkiwanie małżonków po ustaniu więzi duchowej i fizycznej ze względów np. finansowych czy życiowych nie przekreśla szansy na uzyskanie rozwodu.

Przesłanki negatywne orzeczenia rozwodu

Niemniej mimo trwałego i całkowitego rozkładu pożycia małżeńskiego, aby sąd orzekł rozwód, nie mogą wystąpić tzw. przesłanki negatywne orzeczenia rozwodu, określone w art. 56 § 2 i 3 K.r.io. Zgodnie z tym przepisem „mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego” (art. 56 § 2 K.r.io.). Ponadto „rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego” (art. 56 § 3 K.r.io.).

Pozew o rozwód bez orzekania o winie

W przedstawionej przez Panią sytuacji jest możliwość wystąpienia z pozwem o rozwód bez orzekania o winie, jeśli tak jak Pani wskazuje, brak jest pomiędzy Państwem więzi emocjonalnej (wzajemnej miłości, zrozumienia, zaufania), jak również fizycznej (brak na chwilę obecną współżycia), a nadto częściowo także brak wspólności gospodarczej, ponieważ już teraz częściowo żyją Państwo w rozłączeniu. Niemniej w postępowaniu rozwodowym sąd będzie musiał ocenić sytuację opiekuńczo-wychowawczą małoletniego dziecka, a rozwód nie może stać w sprzeczności z jego dobrem. Zawsze wychodzę z założenia, że w sprzeczności z dobrem dziecka stoi w większości przypadków nie tyle sam rozwód, który oczywiście jest zjawiskiem niepożądanym, a wychowywanie dziecka w atmosferze kłótni i braku miłości.

Wyznaczenie opieki nad dzieckiem

W wyroku rozwodowym sąd może powziąć bardzo różne orzeczenia w przedmiocie wspólnego małoletniego dziecka (na chwilę obecną mówimy tylko o dziecku, które jest już na świecie). Zgodnie z art. 58 § 1 K.r.io. „w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia”.

Ponadto zgodnie z art. 58 1a K.r.io. „w braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia”.

Sąd może także powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, a jednocześnie ustalić miejsce pobytu dziecka przy matce. W takiej sytuacji każdorazowa zmiana Pani miejsca zamieszkania po rozwodzie (rozumiana jako zmiana miejscowości, ponieważ zgodnie z przepisami miejscem zamieszkania jest miejscowość, a nie konkretny adres) będzie wiązać się ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka, na które zgodę będzie musiał wyrazić ojciec dziecka. W przypadku braku porozumienia będą Państwo musieli skierować wniosek do sądu opiekuńczego (sądu rejonowego) o wyrażenie zgody na podjęcie decyzji w przedmiocie istotnych spraw dziecka na podstawie art. 97 § 2 K.r.io. W tym przypadku istotną sprawą dziecka jest zmiana miejsca zamieszkania.

Kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem mogą Państwo określić w tzw. porozumieniu rodzicielskim, które sąd zatwierdzi i wciągnie do wyroku rozwodowego. W braku porozumienia sąd w wyroku określi sposób wykonywania kontaktów z dzieckiem, chyba że na Państwa zgodny wniosek odstąpi od orzekania w tym zakresie (art. 58 § 1b K.r.io.).