Mąż pracujący za granicą a separacja

Z treści Pani pytani wynika, iż pozostaje Pani w związku małżeńskim. Małżonek na stałe pracuje na Litwie, oddaliście się Państwo od siebie. Małżonek jednak dba o dom, o wspólne małoletnie dzieci.

Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.

Zasadne jest wskazanie na treść art. 61³ § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym „przy orzekaniu separacji stosuje się przepisy art. 57 i art. 58”. Zgodnie z art. 57 i 58:

Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Jeżeli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci albo nie mają takich dzieci, a brak zgodnego żądania obojga małżonków orzeczenia separacji, to wówczas rozpoznanie żądania orzeczenia separacji następuje tylko w postępowaniu procesowym, na skutek wytoczenia powództwa przez jedno z małżonków. Powództwo o orzeczenie separacji nie jest ograniczone żadnym terminem. Rzeczowo właściwy w pierwszej instancji jest sąd okręgowy, rozpoznający sprawę w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.

Zgodnie z art. 26 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych „opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o separację”.

W uzasadnieniu należy wskazać, kiedy zawarto małżeństwo oraz wymienić dzieci pochodzące z małżeństwa. Jako dowód należy dołączyć oryginał odpis skróconego aktu małżeństwa oraz odpisy skrócone aktów urodzenia małoletnich dzieci. Następnie należy opisać przebieg małżeństwa. Winno się w sposób możliwie pełny uzasadnić rozkład małżeństwa w sferze: duchowej, gospodarczej i fizycznej.

Jednocześnie trzeba zwrócić uwagę, iż nie widzi Pani szans na utrzymanie małżeństwa. Odnosząc się do ewentualnych zeznań dzieci jako świadków, wskazać należy, że kodeks nie wprowadza granicy wieku jako kryterium, od którego uzależnia się możliwość postrzegania lub komunikowania spostrzeżeń. Możliwość przesłuchania dziecka zależy od jego indywidualnych zdolności oraz stopnia rozwoju. Decyduje o tym w każdym wypadku sąd. Wyjątek przewidziany jest w postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich (por. art. 430 Kodeksu postępowania cywilnego). Małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków. W mojej ocenie nie zachodzą w przedmiotowej sprawie przesłanki negatywne, których wystąpienie uniemożliwia orzeczenie separacji.

W żądaniu pozwu o separację, które winno się znaleźć:

„W imieniu własnym, wnoszę:

1) o orzeczenie separacji między mną, a małżonkiem …, którzy zawarli związek małżeński w dniu… przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w …, bez orzekania o winie,

2) powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad synem/córką … obojgu rodzicom, ustalenie miejsca zamieszkania syna przy matce oraz zapewnienie ojcu prawa do kontaktów osobistych z synem/córką w …,

4) zobowiązanie pozwanego … do płacenia tytułem alimentów na syna/córkę … miesięcznie … złotych, płatnych z góry do rąk matki, z ustawowymi odsetkami w wypadku zwłoki;

5) niewydawanie decyzji odnośnie do sposobu korzystania z mieszkania, które było wspólne,

6) zasądzenie od pozwanego na rzecz moją rzecz kosztów sądowych według obowiązujących norm”.