Wyjazd za granicę a pozostawienie syna pod opieką znajomych

Upoważnienie osób trzecich do dokonywania czynności dotyczących dziecka podczas nieobecności rodziców

W zaistniałej sprawie bardzo istotne są dwie informacje:

1. Zakres ograniczenia praw ojca, bo w momencie kiedy Pani wyjedzie, to przede wszystkim ojciec powinien przejąć opiekę nad dzieckiem.
2. Sposób upoważnienia osób trzecich, nie poprzez ogólne pomocnictwo do wszystkiego, ale poprzez udzielenie i pozostawienie upoważnień do określonych czynności w placówkach opieki zdrowotnej i szkole oraz innych miejscach, w których osoby te mogłyby potencjalnie mieć konieczność dokonywania czynności dotyczących dziecka.

Dzieje się tak z prostego powodu – prawo rodzinne, tj. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.), w swych przepisach regulujących władze rodzicielską nie przewiduje jej „zbywania” poprzez czasowe scedowanie jej zakresu na osoby trzecie.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi w obszarze władzy rodzicielskiej:

Okres pozostawania dziecka pod władzą rodzicielską

„Władza rodzicielska

Art. 92. [Okres pozostawania pod władzą rodzicielską]

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.

Art. 93. [Uprawnieni do sprawowania władzy rodzicielskiej]

§ 1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

§ 2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się odpowiednio.

Art. 94. [Władza rodzicielska jednego z rodziców]

§ 1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.

§ 2. (uchylony)

§ 3. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.

Art. 95. [Zakres władzy rodzicielskiej]

§ 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

§ 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.

§ 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.

§ 4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Zobacz również: Zgoda na wyjazd dziecka za granicę wzór

Sprawowanie pieczy nad dzieckiem

Art. 96. [Piecza nad dzieckiem]

§ 1. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

§ 2. Rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.

Art. 96¹. [Zakaz stosowania kar cielesnych]

Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Art. 97. [Wykonywanie władzy rodzicielskiej]

§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

§ 2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Reprezentacja dziecka przez rodziców

Art. 98. [Reprezentacja dziecka przez rodziców]

§ 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.

§ 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:

1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;

2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

§ 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

Art. 99. [Reprezentacja dziecka przez kuratora]

Jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.”

Zobacz również: Przekazanie opieki nad dzieckiem na czas wyjazdu

Pozostawienie dziecka pod opieką znajomych

Istnieje w regulacjach prawnych zasada nadania rodzicom będącym małżonkami z mocy prawa pełnego zakresu praw rodzicielskich, jeżeli przy rozwodzie ojcu je ograniczono – to należy poprzez lekturę wyroku stwierdzić – na ile jest on władny do dalszego jej wykonywania. Osoby trzecie, którym udzieli Pani tych szczegółowych upoważnień (pkt 2) i tak nie mają pierwszeństwa przed ojcem, jako opiekunem prawnym w obszarze wykonywania władzy rodzicielskiej, który nie został wyłączony ograniczeniami z wyroku rozwodowego.

Jeżeli jednak okaże się, że ojciec ma np.: prawo do informacji bez prawa do decydowania o dziecku – wówczas warto osobom trzecim pozostawić upoważnienia, o których piszę w pkt 2. Chodzi o upoważnienia udzielone wg reguł i zasad obowiązujących w danych placówkach (edukacyjnych, medycznych itp.), które mają odpowiednie druki i procedury wskazania osób upoważnionych do informacji i decydowania. Owszem – prawo przewiduje pieczę zastępczą – ale jest to zupełnie inny zakres scedowania praw i nie o takie upoważnienie Pani chodzi – wówczas orzeczenie w tym zakresie wydaje sąd. Jednak najbezpieczniejszą formą są takie upoważnienia, o których pisze w powyższym. Wadą jest jedynie to, że nie sposób przewidzieć wszystkiego. Jednak nie ma możliwości udzielenia pełnomocnictwa ogólnego w zakresie władzy rodzicielskiej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59